Token quản trị là gì? Ưu và nhược điểm của token quản trị

Mô hình quản trị từ trên xuống

Trong quản trị truyền thống thường xuất hiện một mô hình kim tự tháp quyền lực và có những người giám sát bên dưới nắm quyền vận hành những gì đang xảy ra. Nhìn chung, mô hình này thường được sử dụng trong các tổ chức lớn bởi tính hiệu quả chúng đem lại. Tuy nhiên việc xem xét quan điểm của tất cả mọi người trong tổ chức là điều khó khăn và khó thực thi. Đây là lý do tại sao mô hình quản trị truyền thống có xu hướng chỉ chọn một vài người đại diện, hợp lý hóa quy trình và cho phép đưa ra các quyết định một cách hiệu quả.

Vậy còn những người muốn ra quyết định nhưng lại không được bầu chọn thì sao? 

Khi quyền lực tập trung trong tay một số ít người được chọn, phần còn lại của cộng đồng có thể cảm thấy họ không có tiếng nói. Một cộng đồng ít có sự tương tác với dự án và một dự án chỉ phản ánh quan điểm của một số bên quan tâm và có quyền lực. Điều này tạo nên tính tập trung cho dự án.

Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu bản thân việc quản trị có thể được phân cấp?

Blockchain thay đổi kịch bản của mô hình quản trị

Blockchain tạo tiền đề cho việc phân cấp hệ thống tài chính. Trong khi trước đây, các ngân hàng, chính phủ và các công ty kiểm soát quyền truy cập của mọi người vào các mạng tài chính, thì cơ sở hạ tầng công cộng do blockchain cung cấp cho phép các cá nhân vượt qua những rào cản và có quyền truy cập vào hệ thống tài chính mà không một cá nhân hoặc tổ chức nào kiểm soát. Có thể coi đây là một bước tiến mới trong mô hình quản trị hệ thống tài chính. Ở phần tiếp theo chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu khái niệm chuyên sâu hơn trong việc thúc đẩy tài chính phi tập trung phát triển – token quản trị.

Token quản trị là gì?

Nói một cách đơn giản, token quản trị là token tương tác với hợp đồng thông minh của một chuỗi khối để cấp quyền biểu quyết của chủ sở hữu dự án. Chúng giống như một con chip biểu quyết nhỏ được cấp cho các thành viên tham gia vào dự án để chấp nhận hoặc từ chối các thay đổi được đề xuất. Điều này có nghĩa là bất kỳ ai có token quản trị đều được quyền tham gia trực tiếp vào việc quyết định tương lai của dự án.

Điểm đặc biệt của token quản trị là nó cho phép các dự án trở nên hoàn toàn phi tập trung và tự trị. Điều này hình thành một cộng đồng bằng cách phân phối quyền kiểm soát cho người dùng một cách có tổ chức. Từ đây, hệ thống phân cấp không còn thực sự cần thiết nữa.

Với những token này, người dùng có thể tạo và bỏ phiếu cho các đề xuất quản trị. Các thành viên cộng đồng có thể sử dụng token quản trị để tác động trực tiếp đến đặc điểm và hướng đi của giao thức. Nó có thể được sử dụng trong một số trường hợp sau :

• Bỏ phiếu cho các khoản phí khác nhau.
• Triển khai các thay đổi về giao diện người dùng.
• Thay đổi phân phối phần thưởng phí.
• Sửa đổi quỹ nhà phát triển.

Mặc dù hầu hết các token DeFi trên thị trường là token quản trị, điều đó không có nghĩa việc bỏ phiếu là tính năng xác định duy nhất. Người nắm giữ token quản trị cũng có thể đặt cược, cho vay và kiếm tiền bằng việc thực hiện yield farming.

Tại sao token quản trị quan trọng?

Token quản trị sẽ hỗ trợ trong cộng đồng đầu tư dự án không cảm thấy bị bỏ lại phía sau. Các nhà phát triển không phải đưa ra những lựa chọn khó khăn và họ có thể tương tác với cộng đồng. Qua đó có thể tìm ra những sai sót trong dự án, tìm ra lý do tại sao một tính năng cụ thể nên được thay đổi và cách nhóm phát triển nên xử lý quỹ…

Đồng thời, token quản trị cũng cho phép người dùng chủ động thay đổi các hợp đồng thông minh. Nếu một nhóm ẩn danh tấn công sổ cái dự án, đánh cắp tiền hoặc thực hiện bất kỳ hoạt động độc hại nào, cả người dùng và nhà phát triển đều không bị buộc phải chuyển sang một mạng lưới khác (trường hợp của DAO).

Cuối cùng, các token quản trị quan trọng vì chúng là dấu hiệu của sự phân quyền 100%. Token quản trị không được khai thác trước và quá trình ra quyết định chỉ giới hạn đối với những người đầu tư vào một nền tảng theo đúng nghĩa đen. Chúng ta có thể coi đó là những cổ đông gặt hái được lợi ích từ sự thành công của doanh nghiệp. Công ty chỉ có thể thành công nếu những người liên quan được khuyến khích về mặt tài chính để thúc đẩy toàn bộ dự án về phía trước.

Ưu và nhược điểm của token quản trị

Ưu điểm 

• Phân quyền: Cách duy nhất mà các nhà phát triển có thể đạt được mục tiêu phân quyền hoàn toàn trong DeFi đó là sử dụng token quản trị. Nếu không có chúng, các dự án sẽ là các một hợp đồng thông minh mà không ai có quyền kiểm soát. 
• Cơ hội hợp tác: Việc bỏ phiếu mở ra cánh cửa cho các cuộc thảo luận và sự cộng tác. Khi người dùng trực tiếp bỏ phiếu về vấn đề họ phải đối mặt, họ sẽ được khuyến khích cộng tác với các thành viên khác trong cộng đồng và đưa ra quyết định thông qua thảo luận. 
• Nhiều cộng đồng tham gia hơn: Việc quản trị sẽ mang đến cơ hội cho nhiều cộng đồng cùng tham gia hơn vì người dùng có cả lý do và phương pháp để chủ động chỉ đạo đường lối và hướng đi của dự án.
• Phát triển dự án hiệu quả: Mặc dù các nhà phát triển không hoàn toàn bỏ qua vai trò của họ trong quá trình ra quyết định, nhưng các mô hình quản trị giúp họ dễ dàng đi đến câu trả lời cụ thể và thực hiện những thay đổi mà cộng đồng của họ cho là cần thiết.

Nhược điểm

• Tính vị kỷ: Chỉ vì một người có thể bỏ phiếu không có nghĩa là người đó bỏ phiếu cho kết quả tốt nhất. Nói một cách đơn giản, sẽ luôn có những thành phần ích kỷ bỏ phiếu cho những quyết định chỉ có lợi cho bản thân. 
• Thiếu trách nhiệm giải trình: Tiếp theo trường hợp trên, rõ ràng là sẽ không bao giờ có trách nhiệm giải trình thực sự với các mô hình quản trị dựa trên dân chủ. Nếu một quyết định sai lầm được đưa ra, cộng đồng sẽ luôn đổ lỗi cho một nhóm vô hình không được xác định rõ ràng. Người dùng sẽ luôn đổ lỗi cho “đa số” và bạn sẽ không thấy ai tiết lộ mình là “đa số”.
• Sự tác động của cá voi: Hầu hết mọi giao thức quản trị đều có một con cá voi tích lũy token của dự án. Các nhà đầu tư thường lo sợ rằng vào một thời điểm nào đó, thông qua sức mạnh tài chính, các cá voi này sẽ chiếm phần lớn token và một mình tạo ra các đề xuất. Cuối cùng là đưa ra một quyết định ích kỷ, bắt đầu cơn ác mộng đối với nền dân chủ blockchain.