Staking là gì? Các kiến thức cơ bản về Staking

Kiến thức cơ bản về Staking

Đối với các nhà đầu tư, việc Staking trông giống như một tài khoản tiết kiệm cho tiền mã hoá. Hầu hết các chuỗi hoặc giao thức (hoặc các sản phẩm tài chính) cung cấp lợi tức cho việc gửi vốn và giữ nó trong một khoảng thời gian nhất định.

Có rất nhiều cách để bắt đầu Staking mà chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu sâu hơn, nhưng có hai cách phổ biến nhất là Staking (hoặc ủy quyền) token để bảo đảm cơ chế bằng chứng cổ phần (PoS) có tiện ích mạng vốn có hoặc khóa token trong một khoảng thời gian xác định trước để kiếm phần thưởng từ một dự án.

Có nhiều cách để kiếm lợi nhuận từ token, chẳng hạn như gửi tiền vào giao thức cho vay hoặc cung cấp thanh khoản cho DEX. Một tính năng cốt lõi của DeFi Staking là khả năng thay đổi của tỷ giá tùy thuộc vào nhu cầu thị trường và việc ra quyết định giao thức. Cụ thể như thế nào chúng ta sẽ nói ở dưới, nhưng hãy nhớ là không phải tỷ giá lớn hơn lúc nào cũng tốt hơn.

Tuy nhiên, điểm chung của tất cả những con số đó là chúng cao hơn rất nhiều so với lãi suất tiết kiệm ngân hàng hiện tại của hầu hết các ngân hàng ở phương Tây. Đối với nhiều nhà phân tích, đây là điều khiến DeFi trở nên “trêu ngươi” khách hàng tiềm năng khi nó mới được hình thành.

Các kiểu Staking

Ban đầu Staking góp phần vào quá trình xác thực các giao dịch trên blockchain. Kiến trúc chuỗi, phần thưởng khối, Staking pools và số lượng nguồn cung bị khóa đều xác định phần thưởng Staking. Proof-of-Stake được nhiều người tranh luận là một giải pháp có thể mở rộng hơn và tại sao hầu hết các chuỗi mới đều áp dụng một số biến thể trên PoS.

Ngày nay, có rất nhiều cách để kiếm được lợi nhuận với các mục đích khác nhau, giúp thị trường DeFi phát triển. Một trong số này, mặc dù không phải tất cả đều dựa trên Staking, bao gồm:

1. Cần có một blockchain PoS (hoặc một giao thức sử dụng cơ chế đồng thuận) để giữ an toàn cho mạng. 
2. Cố gắng giành quyền truy cập vào airdrop do các dự án khác cung cấp, đây là chủ đề phổ biến trong các hệ sinh thái L1 như mạng Cosmos.
3. Gửi tiền theo giao thức DeFi với mục đích cho những người muốn vay tín dụng vay (khoản vay tiền mã hoá).
4. Lưu ký token của cặp giao dịch trong một pool thanh khoản tạo điều kiện cho một cặp tiền tệ và kiếm tiền từ việc trở thành người cung cấp thanh khoản.

Ngoài ra còn có các trình tổng hợp lợi nhuận (yield aggregators), nơi các chiến lược DeFi được đóng gói sẵn trong các vault. Do khả năng tổng hợp của DeFi, có nhiều giai đoạn phức tạp của các sản phẩm DeFi được đóng gói chồng lên nhau. Thậm chí có thể xếp chồng các chiến lược vault khác nhau để tối ưu hóa hơn nữa mức lợi nhuận.

Hơn nữa, nhiều giao thức cung cấp nhiều hơn một loại Staking, tùy thuộc vào trường hợp sử dụng chính hoặc tiện ích của giao thức. Trong tất cả những trường hợp này, trọng tâm là cần phải khóa các token trong một khoảng thời gian để kiếm được lợi nhuận.

Ví dụ: Những người xác thực (validator) và người ủy quyền (delegator) của họ sẽ nhận được lạm phát ổn định theo một đường cong động được thiết kế để cung cấp mức lạm phát ổn định. Người xác thực cũng kiếm được phí gas và họ có thể nhận được các ưu đãi bổ sung Staking.

Tại sao DeFi chuỗi chéo sẽ tăng lợi suất

Do khả năng kết hợp của DeFi, trong mỗi hệ sinh thái, có thể có cơ hội cho các token đã farm được đặt lại hoặc cho mượn để tạo ra nhiều lợi suất hơn. Chúng có thể được đặt trong các giao thức khác. Nếu bạn có thể điều hướng thị trường, điều đó dẫn đến lợi nhuận gấp bội. Thuật giả kim tự động này giữa các sản phẩm tài chính trên blockchain hiệu quả hơn rất nhiều so với các phương pháp cũ.

Đây là lý do tại sao một hệ sinh thái chuỗi chéo thực sự và DEX lại rất thú vị. Bằng cách kết nối với nhiều chuỗi hơn và không phân biệt tài sản, các chiến lược canh tác năng suất có thể mở rộng và đa dạng hơn.

Sự khác biệt giữa APR hoặc APY là gì?

APR là tỷ giá được thanh toán trên một khoản tiền gửi cố định với tỷ lệ phần trăm cố định. Ví dụ, 100 đô la ở mức 10% mang lại 110 đô la. APY là tỷ suất lợi nhuận thực tế hằng năm. Tuy nhiên, để đạt được APY, tiền lãi của khoản tiền gửi cũng phải được cộng dồn liên tục theo tập hợp các điều khoản được đưa ra bởi một giao thức.

Các loại thanh toán khác nhau

Token gốc: Trong nhiều trường hợp, phần thưởng Staking được trả bằng cùng một token được gửi. Token này sẽ có tiện ích riêng, chẳng hạn như quyền quản trị hoặc các thuộc tính chức năng trong giao thức, vì vậy việc mang lại nhiều lợi ích hơn là một lợi thế.

Những phần thưởng Staking này đến từ nguồn cung token đã được các nhà phát triển dành riêng cho phần thưởng hoặc từ một lịch trình lạm phát được xác định trước như trường hợp của chuỗi PoS. Cơ cấu phần thưởng này có thể được sử dụng như một cách tự nhiên để đưa các xu hướng kinh tế lạm phát và giảm phát theo cách có kế hoạch đến nguồn cung cấp token. Khi bạn nghe mọi người nói về tokenomics, họ thường đề cập đến số lượng nguồn cung bị khóa, thời gian vesting, tỷ lệ được trả và các thông số khác hình thành phần thưởng Staking.

Dual-Token Model: Tương tự như mô hình Staking gốc, mô hình token kép là khi một tài sản Staking mang lại cho token phái sinh một tiện ích cụ thể. Token đó có thể là token quản trị có trọng lượng biểu quyết hoặc cho phép chủ sở hữu thu phí giao dịch để sử dụng giao thức.

Các khoản thanh toán bằng Crypto: Tương tự như các khoản thanh toán bằng token gốc, nhưng có sự khác biệt là phần thưởng đến từ việc người dùng cho vay với tính thanh khoản tài sản đảm bảo mà bạn đang cung cấp. Hoặc bạn kiếm được từ việc trở thành nhà tạo lập thị trường trong pool thanh khoản. Ví dụ: Nếu bạn cung cấp BTC và LUNA cho một AMM với thời hạn khóa dài hạn, bạn sẽ kiếm được lãi từ khoản cung cấp đó thông qua phí giao dịch. Các giao thức (có token gốc của riêng chúng) có thể mang lại nhiều cơ hội khác nhau theo nghĩa này.  

Stablecoin: Lợi nhuận thanh toán bằng Stablecoin được săn đón nhiều nhất, miễn là không có rủi ro lớn khi giá trị của một tài sản ổn định sụp đổ. Tuy nhiên, điều này phụ thuộc vào lực kéo và mô hình tài sản thế chấp của Stablecoin, trong khi các giao thức thanh toán cho Stablecoin nói trên đang làm như vậy ngoài nguồn doanh thu có thể cạn kiệt hoặc không.

Staking cá nhân, Staking pools và Stake được uỷ quyền

Không phải tất cả việc Staking đều được thực hiện trên cơ sở cá nhân. Trên thực tế, hầu hết người dùng tham gia vào các Staking pool, vì rào cản gia nhập thấp hơn nhiều. Nhiều mạng yêu cầu số tiền Staking tối thiểu, các rào cản kỹ thuật để gia nhập và thời gian khóa để mang lại phần thưởng đầy đủ. Thay vào đó, bằng cách tham gia vào Staking pool, người dùng có thể đạt được những lợi ích này (mặc dù ít hơn bình thường) mà không phải đau đầu.

Nhiều giao thức, cho phép Staking được ủy quyền cho các pool validator. Nó tương tự như những gì sàn CEX cung cấp cho ETH 2.0, nhưng được thực hiện không giám sát. Thay vì phải tự mình gửi 32 ETH, bạn có thể gửi cho sàn giao dịch 0,5 ETH và họ sẽ stake thay cho bạn. 

Mặt tối của DeFi

Làm thế nào DeFi có thể cung cấp lãi suất cao hơn bất kỳ sản phẩm tài chính nào khác. Tại sao tiền mã hoá lại vượt trội hơn rất nhiều về giá trị tích lũy? Tất nhiên, sự thật không đơn giản như vậy. Trong hầu hết các trường hợp, rủi ro là một mũi tên trong vốn hóa thị trường tổng thể của tiền mã hoá và trong một số trường hợp, ngay cả khi “to the moon”, giao thức đó sẽ tan thành mây khói do cơ chế lợi nhuận không bền vững. Và thực tế là với hầu hết các công cụ tài chính mới lạ trong suốt lịch sử – toàn bộ mọi thứ đều được xây dựng trên đống cát.

Tồi tệ hơn, nhiều giao thức thiếu hoàn toàn tiện ích token – ít nhất là ngay từ đầu – và không trao quyền quản trị, giảm phí giao dịch, giúp xác thực giao thức hoặc bất kỳ điều gì khác. Những token này có hành động giá dao động và dễ bay hơi, vì giá của chúng được xác định đơn giản bằng số lượng nguồn cung được Staking. Các token như thế này bị cáo buộc là một kế hoạch Ponzi, vì cách duy nhất để tăng giá trị của token là đầu tư nhiều hơn và tiếp tục ký hợp đồng cung cấp.

Đây là lý do tại sao, khi 9000% APY được cung cấp từ nguồn cung của chính token. Điều đó có thể là một dấu hiệu đỏ, vì token của giao thức phải phù hợp với mức tăng trưởng đó trước khi nguồn cung bị cạn kiệt được trao cho những người chấp nhận sớm. 

Stake cho airdrop

Các giao thức airdrop by DeFi như Uniswap hoặc DYDX đã làm cho airdrop trở thành một xu hướng nóng. Tuy nhiên, các mô hình airdrop đều có vấn đề của chúng. Đầu tiên, chúng dễ bị lạm dụng, với các cuộc tấn công tổng hợp hoặc các hợp đồng thông minh được lập trình độc hại có thể lấy tiền của người dùng để tương tác với token.

Tuy nhiên, một vấn đề “ác tính” hơn có thể xuất phát từ một đống airdrop tiềm năng ngày càng nhiều để người dùng tái đầu tư token của họ, nhằm mang lại nhiều airdrop hơn. Đó là một con dốc trơn trượt, vì người dùng hiếm khi chốt lời vì họ mong đợi có thêm lợi nhuận từ airdrop, bằng cách đặt các token airdrop của họ. Mặc dù mô hình hoạt động trên lý thuyết là vậy, nhưng trên thực tế xác suất airdrop được thực hiện đúng là 1/1.000.000. Điều này đòi hỏi một nghiên cứu sâu hơn về các mô hình tokenomic ngày nay.

Không đưa ra bất kỳ lời khuyên tài chính nào nhưng chúng tôi nhấn mạnh rằng người dùng DeFi phải thận trọng trong việc tìm hiểu các mô hình Staking. Một nguyên tắc chung là nếu bạn không biết lợi nhuận đến từ đâu, thì bạn chính là lợi nhuận. Tương tự như vậy, lợi suất quá mức không hoạt động tốt trong dài hạn và có thể dẫn đến sự sụp đổ của các nền kinh tế theo giao thức, như đã thấy trong cơn điên cuồng farming vào năm 2021.