Tezos là gì? Tất tần tật về dự án Tezos và token XTZ

Tezos là một blockchain mã nguồn mở với các hợp đồng thông minh và các giao thức được nâng cấp cũng như tự cải thiện liên tục mỗi ngày.

16535Total views
Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 1
Tezos là gì? Tất tần tật về dự án Tezos và token XTZ

Tổng quan về Tezos

Tezos là gì?

Tezos là một mạng lưới blockchain được xây dựng dựa trên các hợp đồng thông minh, theo một mô hình không quá khác biệt so với Ethereum. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn giữa 02 hệ sinh thái đó là: Tezos nhắm tới mục đích cung cấp cơ sở hạ tầng tiên tiến hơn. Có nghĩa là nó có thể phát triển và cải thiện theo thời gian mà không bao giờ có nguy cơ bị hard fork. Đây là điều mà cả Bitcoin và Ethereum đã luôn phải đương đầu kể từ khi chúng được tạo ra. Những người nắm giữ token XTZ có thể bỏ phiếu về các đề xuất nâng cấp giao thức đã được đưa ra bởi các nhà phát triển Tezos.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 2

Nền tảng nguồn mở này được quảng bá là “có độ bảo mật cao, thân thiện cho việc nâng cấp và được xây dựng để tồn tại”. Đồng thời, ngôn ngữ hợp đồng thông minh của nền tảng cung cấp độ chính xác cần thiết cho các trường hợp sử dụng có giá trị cao. Theo thông tin từ Tezos, cách tiếp cận của dự án hướng tới việc “duy trì tính ưu việt lâu dài trong tương lai”, có nghĩa là nền tảng có thể phát triển song hành cùng các công nghệ blockchain đang ngày một cải thiện nhanh chóng.

Công nghệ nền tảng cho Tezos lần đầu tiên được đề xuất trong một bản thông tin tổng hợp dự án được phát hành vào tháng 9/2014. Sau một loạt sự chậm trễ, mạng lưới chính thức của Tezos ra mắt 4 năm sau đó.

Tezos là một mạng lưới blockchain mã nguồn mở sử dụng giao thức đồng thuận Proof of Stake (PoS), cung cấp thuật toán tập trung vào việc xử lý các giao dịch ngang hàng (P2P) thông qua đơn vị tiền mã hóa XTZ (hay còn được gọi là tez), trên nền tảng phi tập trung của nó, bằng cách triển khai các hợp đồng thông minh tương ứng.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 3

Blockchain Tezos cũng tạo điều kiện cho việc xây dựng các ứng dụng phi tập trung (Dapp) và được coi là có nhiều tiềm năng trở thành đối thủ cạnh tranh với Ethereum. Tezos có đợt mở bán token ban đầu (ICO) được ghi nhận là lớn nhất mọi thời đại, huy động được 232 triệu USD. Nhưng sau đó, dự án gặp nhiều vấn đề dẫn đến sự chậm trễ đáng kể sau khi ra mắt cộng đồng.

Với mức giá XTZ hiện tại là 4,23 USD tính đến ngày 14/01/2022 và vốn hóa thị trường gần 4 tỷ USD, Tezos là một trong 20 loại tiền mã hóa lớn nhất hiện nay. Tốc độ xử lý giao dịch trong 1 giây (TPS) của Tezos là 40 TPS, cao hơn nhiều so với số liệu trên Bitcoin và Ethereum, lần lượt là 4,6 và 15 TPS. Vào ngày 09/07/2021, Tezos đã được đơn vị audit Quantstamp cấp chứng chỉ xác nhận bảo mật cho các giao dịch với tài sản tổng hợp (SEXP – Synthetic Asset Exchange) trên Tezos.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 4
Chứng chỉ bảo mật của Tezos được cấp bởi Quantstamp

Thời gian sản xuất khối ở Tezos được thiết lập ít nhất 1 phút cho mỗi khối. Tuy nhiên, thời lượng này có thể thay đổi tùy thuộc vào điều kiện mạng lưới. Sau đó, một “chu kỳ” được kết thúc trong blockchain Tezos ngay khi có 4.096 khối được tạo ra. Kịch bản tốt nhất cho mỗi chu kỳ là chúng sẽ được hoàn thành trong 02 ngày, 20 giờ và 16 phút. Tuy nhiên, điều này lại hoàn toàn phụ thuộc vào việc mỗi khối được hoàn thành nhanh như thế nào.

Dự án Tezos được Arthur Breitman khởi động dưới bút danh “L.M. Goodman” vào năm 2014, với mục đích trình bày các giải pháp mới cho một vấn đề mà hầu hết các nền tảng blockchain phải đối mặt ngày nay: Phát triển giao thức.

Đội ngũ phát triển dự án đã chỉ ra 04 vấn đề chính gây khó khăn cho các mạng lưới phổ biến hiện nay như Bitcoin, đó là:

  • Các vấn đề về việc phải tách chuyển giao thức (fork) phát sinh từ sự bất lực của một mạng lưới cụ thể, để thích ứng với các nâng cấp sửa đổi blockchain
  • Chi phí phát sinh, cũng như các vấn đề tập trung hóa, là hậu quả từ việc sử dụng các cơ chế đồng thuận bằng chứng công việc (PoW)
  • Sự hạn chế giao dịch trong mô hình ngôn ngữ lập trình của Bitcoin gây khó khăn cho việc triển khai hợp đồng thông minh
  • Những quan ngại về vấn đề bảo mật khi ứng dụng tài sản kỹ thuật số.

Hệ sinh thái Tezos giải quyết vấn đề gì?

Hầu hết các mạng lưới blockchain thế hệ đầu tiên như Bitcoin và Ethereum đều gặp phải những hạn chế nhất định. Các nhà phát triển chỉ có thể khắc phục thông qua các bản nâng cấp đáng kể hệ thống để giải quyết các vấn đề của mạng lưới, chẳng hạn như mở rộng quy mô và bảo mật. Đôi khi, một hard fork có thể là giải pháp duy nhất, có thể gây ra sự gián đoạn và chia rẽ cộng đồng. Chúng ta đã thấy những trường hợp tương tự như Bitcoin Cash vào năm 2020.

Blockchain Tezos giải quyết vấn đề này bằng cách xây dựng nó thành một mạng lưới blockchain có khả năng tự sửa đổi. Điều này đã làm cho nó trở thành một trong những dự án hứa hẹn nhất trong lĩnh vực blockchain hiện nay.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 5

Những vấn đề xung quanh các mạng lưới phi tập trung đã là mối quan tâm đối với các cộng đồng blockchain. Lý do là vì chúng luôn là các yếu tố quyết định để đánh giá về khả năng mà bất kỳ dự án nào cũng nên đưa ra hướng giải quyết, nhằm phát triển trong tương lai. Để giải quyết các vấn đề đó, XTZ đã triển khai một hệ thống nơi người dùng có thể bỏ phiếu về các thay đổi quan trọng với mạng lưới, có thể tự thực hiện mà không cần phân tách mạng lưới bằng hard fork. Nhưng dù cho dự án có vẻ đầy hứa hẹn, nó cũng có những bất cập riêng.

Ví dụ, mạng lưới của Bitcoin là một trong những trường hợp cụ thể nhất để nghiên cứu và hỗ trợ đạt được mục tiêu của nền tảng. Ta có thể thấy ngày nay, sự thiếu đồng thuận giữa cộng đồng của chính nó về cách nó sẽ giải quyết các vấn đề của blockchain đã dẫn đến sự khác biệt trong định hướng và sự chia rẽ nội bộ. Các nhà phát triển không chỉ bị mắc kẹt ở giữa, mà cả giữa những người nắm giữ đồng BTC luôn có sự bất hòa ảnh hưởng đến giá trị thị trường của tài sản này.

Sự bất hòa này chính là lý do vì sao chúng ta có Bitcoin Cash, Bitcoin SV và nhiều nhánh khác của mạng lưới Bitcoin ngày nay. Tất cả họ đều cố gắng giải quyết vấn đề tốc độ giao dịch và giới hạn kích thước khối của Bitcoin, nhưng có những cách tiếp cận rất khác nhau.

Forking xảy ra khi một nền tảng không thể thích nghi với những sửa đổi như vậy hoặc khi kết hợp chúng lại với nhau cùng một lúc. Ở đây, một mạng lưới riêng biệt bao gồm một cộng đồng mới phải được tạo ra. Sau đó, họ bắt đầu xây dựng lại một tập hợp các giao thức mới trên một phiên bản khác của chuỗi gốc, với những sửa đổi mà họ có đã định sẵn trong đầu.

Theo nhóm nghiên cứu đứng sau Tezos, điều này có thể cản trở tiềm năng để một mạng lưới phát triển đầy đủ, vì nó có thể tạo ra hiệu ứng tiêu cực cho mạng lưới, trong đó bất kỳ nâng cấp nào trên chuỗi fork đều không thể được thực hiện trên chuỗi gốc. Nó cũng kìm hãm sự đổi mới và đe dọa sự ổn định của một tài sản kỹ thuật số phụ thuộc vào chuỗi.

Giải pháp mà Tezos đưa ra là “sổ cái tiền mã hóa tự sửa đổi”. Dự án sau đó trở nên phổ biến với mô hình quản trị trên chuỗi.

Mô hình tự sửa đổi của Tezos hoạt động như thế nào?

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 6

Có 04 giao thức chính hoạt động cốt lõi trong nền tảng Tezos:

Giao thức mạng lưới

Giao thức mạng lưới được thiết kế để xác định các khối mới và phát chúng lên chuỗi. Về cơ bản, nó liên kết mạng lưới các “thông tin” và toàn bộ giao thức. Mọi thứ cần thiết để các nút có thể duy trì tính toàn vẹn của mạng lưới, chẳng hạn như tải xuống trạng thái của blockchain, kết nối người dùng và phát các khối hoàn thiện vào mạng lưới, được gói gọn trong giao thức mạng lưới.

Giao thức giao dịch

Giao thức giao dịch chi phối tính hợp lệ của các giao dịch. Nó có một hồ sơ gồm tất cả các thông tin blockchain, đặc biệt là các dữ liệu có liên quan đến việc tạo điều kiện cho các giao dịch ngang hàng (P2P) và các hoạt động trong chuỗi.

Giao thức đồng thuận

Giao thức đồng thuận cho phép nền tảng đạt được sự đồng thuận về tình trạng của blockchain. Đây cũng là nơi mô hình DPoS được triển khai. Thông qua giao thức này, bất kỳ sửa đổi, bổ sung hoặc nâng cấp blockchain nào cũng phải được các bên liên quan của nền tảng bỏ phiếu.

Giao thức blockchain

Mã nguồn (shell) của nền tảng chịu trách nhiệm liên kết các giao thức khác lại với nhau. Mã nguồn còn được gọi là “giao thức blockchain”, nơi tập hợp các giao dịch và giao thức đồng thuận.

Hình thức của giao thức blockchain hiện nay cũng là kết quả của tất cả các sửa đổi và nâng cấp trên mạng lưới. Để hỗ trợ khả năng “tự sửa đổi” của nền tảng, các khối mà các bên liên quan thêm vào chuỗi (có thể chứa thông tin giao dịch hoặc nâng cấp giao thức) được phép thực hiện các thay đổi đối với toàn bộ mạng lưới.

Từ góc độ kỹ thuật hơn, ngôn ngữ mã hóa được sử dụng để xây dựng Tezos là OCaml, có khả năng xác định 03 yếu tố chính trên chuỗi: Khối, giao thức và giao dịch. Bất kỳ module nào được viết bằng OCaml và được thực hiện trên chuỗi đều có thể cập nhật trạng thái tổng thể của nó.

Những đặc điểm trong Tezos

Các nút trong Tezos

Các nút của Tezos là một hình thức đánh giá độ tin cậy công khai của các baker trong Tezos, và là một dịch vụ để theo dõi tình trạng hiệu suất của các nút.

Được sự hỗ trợ của cộng đồng baking, nhóm nghiên cứu đã phát triển một bộ chỉ số đo độ tin cậy của baker bao gồm 10 chỉ số chính. Chỉ số này sẽ cung cấp cho người dùng tất cả các thông tin họ cần để chọn một baker công khai đáng tin cậy. Công cụ này có thể được truy cập tại: https://tezos-nodes.com

Ứng dụng phi tập trung

Có rất nhiều Dapp trên giao thức Tezos như:

  • CricTez: Một Dapp về môn thể thao bóng gậy được phát triển dựa trên NFT.
  • Kalamint: Một thị trường NFT do cộng đồng quản lý.
  • Stably: Một stablecoin được USD hậu thuẫn.
  • Wrap Protocol: Cầu nối giữa Ethereum và Tezos.
  • Nhiều ứng dụng khác. 

Danh sách đầy đủ các Dapp đang có trên Tezos hiện nay: https://tezosprojects.com

Hợp đồng thông minh

Hợp đồng thông minh Tezos là các thỏa thuận được thực hiện tự động. Bất kỳ bên nào tham gia hợp đồng thông minh đều có thể đặt ra các điều kiện cụ thể cần được đáp ứng trước khi thực hiện bất kỳ hành động nào để thực hiện nghĩa vụ hợp đồng. Điều này cho phép nền tảng vận hành không cần thông qua các bước cấp phép và đóng vai trò là xương sống của tất cả các Dapp trên giao thức.

Token XTZ

Token XTZ là token tiện ích và là token gốc của Tezos. Nó có thể được sử dụng như một phương tiện giao dịch hoặc tham gia vào các chức năng quản trị trên chuỗi. Điều đáng chú ý ở đây là mô hình quản trị hoạt động chuỗi thông qua các chủ sở hữu của token. Mọi nâng cấp cần được thực hiện trên chuỗi từ các nhà phát triển đều phải được sự đồng thuận thông qua việc bỏ phiếu giữa các cổ đông. Các nhà phát triển kiếm được token XTZ nếu đề xuất nâng cấp hoặc sửa đổi của họ được chấp nhận.

Mặc dù staking là hình thức phổ biến trên các blockchain, Tezos có một twist độc đáo về quá trình này. Những người tham gia có thể tham gia vào việc quản trị mạng lưới thông qua quy trình xác thực (hay baking), nơi họ staking 8.000 token XTZ. Điều này tạo ra một động lực tài chính để hoạt động trung thực.

Các baker sau đó được giao nhiệm vụ bỏ phiếu về những thay đổi được đề xuất đối với mã của blockchain trong quy trình 04 bước, mất khoảng 23 ngày. Các đề xuất nhận được sự ủng hộ từ đại đa số người tham gia mạng lưới, được đưa lên mạng lưới thử nghiệm trong 48 giờ, và sẽ trở thành chính thức nếu chúng được hỗ trợ bởi phần lớn các cổ đông.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 7

Tezos cũng rất độc đáo vì nó đã bắt đầu được sử dụng bởi các doanh nghiệp lớn. Vào tháng 09/2020, có thông báo rằng gã khổng lồ ngân hàng Pháp Societe Generale đã lên kế hoạch sử dụng blockchain này để thử nghiệm với một loại tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương. Red Bull Racing Honda, McLaren Racing, OneOf, Ubisoft và Tada đã tiếp bước ngay sau đó.

Kế hoạch phát triển

Không có lộ trình phát triển chính thức cho Tezos, nhưng hệ sinh thái này có các nhà phát triển liên tục làm việc với cộng đồng Tezos để nâng cấp mạng lưới khi cần thiết. 

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 8

Các phiên bản cập nhật cho đến nay (theo thứ tự từ mới nhất đến cũ nhất):

Hangzhou – Ngày 04/12/2021

Hangzhou được phát triển bởi Marigold, DaiLambda, Nomadic Labs, Tarides và Oxhead Alpha. Đề xuất nâng cấp mới nhất này chứa một số cải tiến lớn cho giao thức:

  • View (các chế độ xem): View cung cấp khả năng giúp các hợp đồng thông minh đọc thông tin lưu trữ của các hợp đồng thông minh khác. Điều này làm tăng tính linh hoạt của thiết kế hợp đồng, giúp chúng dễ dàng diễn đạt nhu cầu chung hơn.
  • Timelock: Timelock cho hợp đồng thông minh một biện pháp đối phó với sự làm dụng quyền hạn của các nút tạo khối (Block Producer Extractable Value).
  • Bộ nhớ cache: Bộ nhớ cache cho phép truy cập nhanh hơn, với phí gas thấp hơn, vào những dữ liệu được sử dụng thường xuyên. Nó giúp cải thiện lưu trữ ở cấp độ giao thức, bằng cách chia dữ liệu và tăng thông lượng tổng thể của Tezos.
  • Bảng thống kê liên tục toàn cầu (Global Table of Constants) sẽ cho phép các nhà phát triển hợp đồng thông minh đăng ký biểu thức Michelson dưới dạng “hằng số” và tham chiếu chúng trong hợp đồng của họ. Điều này cho phép họ tạo ra các hợp đồng lớn hơn và phức tạp hơn, đóng vai trò là nền tảng cho các thư viện trên Tezos.
  • Context Flattening: Đơn giản hóa khái niệm sẽ cho phép nhiều khả năng tối ưu hóa trong tương lai, nhằm tăng tốc độ xử lý các khối và các hoạt động trong chuỗi.
  • Thanh khoản cho xác thực giao dịch (Liquidity baking): Kéo dài thời hạn của thanh khoản xác thực giao dịch để tương ứng với đề xuất nâng cấp tiếp theo. Nếu không có điều này, các khoản trợ cấp sẽ bị trì trệ trong chu kì của giao thức này.

Granada – Tháng 08/2021

Giới thiệu quy trình xác thực thanh khoản Liquidity Baking, có nhiệm vụ đúc một lượng nhỏ token XTZ mỗi khối và gửi nó vào trong một hợp đồng thông minh của các sản phẩm liên tục tạo ra thị trường. Điều này khuyến khích một lượng lớn thanh khoản phi tập trung giữa XTZ và tzBTC, bao gồm một số cải tiến giúp giảm 3 – 6 lần lượng phí gas tiêu thụ của các hợp đồng phổ biến.

Florence – Tháng 05/2021

  • Tăng gấp đôi quy mô hoạt động tối đa, tăng hơn gấp đôi kích thước tối đa của hợp đồng thông minh. 
  • Tối ưu hóa phí gas hơn nữa cũng như tăng tốc thuật toán phí gas lên 10 đơn vị. 
  • Cho phép phát triển hợp đồng thông minh trực quan hơn bằng cách áp dụng lệnh thực hiện ưu tiên chiều sâu. 
  • Vô hiệu hóa chuỗi thử nghiệm không sử dụng trong giao thức kinh tế, đưa đến quy trình sửa đổi hợp lý hơn.

Edo – Tháng 02/2021

  • Thêm Sapling và BLS12-381 để cho phép các hợp đồng thông minh bảo vệ quyền riêng tư và các ticket để lưu giữ các quyền gốc. 
  • Cập nhật quy trình sửa đổi bằng cách giảm thời gian xuống còn 05 chu kỳ và thêm thời gian ứng dụng vào lần thứ 5.

Delphi – Tháng 09/2020

  • Cải thiện phí gas. 
  • Giảm chi phí lưu trữ theo hệ số 04 để phản ánh những cải tiến trong lớp lưu trữ cơ bản.

Carthage 2.0 – Tháng 03/2020 

Carthage 2.0 là một đề xuất của Nomadic Labs và Cryptium Labs, nhằm tăng giới hạn gas cho mỗi khối và có thể hoạt động trong mức khoảng 30%. Điều này cho phép các nhà phát triển vận hành các Dapp tinh vi hơn trên nền tảng. Việc nâng cấp cũng tìm cách cải thiện cách tính toán cho việc tạo phần thưởng.

Babylon – Tháng 10/2019

  • Giới thiệu một phiên bản mạnh mẽ hơn của thuật toán đồng thuận blockchain (Emmy +).
  • Đơn giản hóa phát triển hợp đồng thông minh.
  • Tinh chỉnh quy trình ủy quyền.

Athen – Tháng 05/2019

  • Tăng giới hạn gas cho mỗi khối.
  • Giảm kích thước cuộn từ 10.000 ꜩ xuống còn 8.000 ꜩ.
Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 9

Không có blockchain nào nâng cấp nhiều lần như Tezos: 08 nâng cấp, đã bao gồm cả phiên bản Hangzhou vào cuối năm 2021. Ngày càng có nhiều người chọn Tezos để chạy các ứng dụng của họ hơn bao giờ hết. Khả năng nâng cấp giao thức được thực hiện bởi cơ chế quản trị trên chuỗi là một trong những lý do quan trọng lý giải cho xu hướng này. Hệ sinh thái Tezos đã thiết lập chuẩn mực trong ngành công nghiệp tiền mã hoá bằng cách giới thiệu cơ chế quản trị trên chuỗi có thể thúc đẩy sự đổi mới với tốc độ nhanh chóng.

Đội ngũ phát triển Tezos

Arthur Breitman là người đã viết whitepaper cho Tezos. Với sự tôn trọng dành cho Satoshi Nakamoto, anh đã viết các tác phẩm của mình dưới bút danh L.M. Goodman. Anh lập luận rằng một trong những thất bại lớn nhất của Bitcoin là thiếu một quy trình quản trị mời đóng góp từ cộng đồng sử dụng mạng lưới, cũng như thực tế là các token mới không thể được phát hành thông qua blockchain này.

Anh và vợ là Kathleen đã thành lập một công ty khởi nghiệp có tên Dynamic Ledger Solutions được giao nhiệm vụ viết mã để củng cố giao thức Tezos. Công ty này sau đó đã được mua lại bởi Tezos để đảm bảo rằng nó sở hữu tất cả các quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến mạng lưới.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 10
Đội ngũ phát triển dự án blockchain Tezos
Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 11
Những cố vấn của dự án Tezos

Những nhà đầu tư và đối tác của dự án Tezos

Thông tin đang được cập nhật.

Tổng quan về token XTZ

Token XTZ là gì?

Token XTZ là là token tiện ích và token gốc của hệ sinh thái Tezos, hay được gọi tắt là “tez”. Nó không có giới hạn số lượng nguồn cung tối đa và có thể được sử dụng như một phương tiện giao dịch hoặc tham gia vào các chức năng quản trị trên chuỗi.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 12

Thông tin về token XTZ (cập nhật ngày 15/01/2022):

  • Tên dự án: Tezos
  • Mã token: XTZ
  • Loại: Token theo tiêu chuẩn BSC – BEP20
  • Địa chỉ hợp đồng (BSC): 0x16939ef78…4f12623a
  • Đơn giá token XTZ: 4,27 USD
  • Tổng nguồn cung: 902.724.707 XTZ
  • Lưu lượng thị trường: 874.474.869 XTZ (chiếm 96,87%)
  • Nguồn cung thanh khoản: 818.505.937 XTZ (chiếm 90,67%)
  • Lượng token đang staking: 645.713.203 XTZ (chiếm 71,53%)
  • Vốn hóa thị trường: 3.736.942.858 USD
  • Khối lượng giao dịch 24h: 93.906.603 USD
  • Số lượng tài khoản có số dư trên Tezos: 1.925.663 tài khoản
  • Tổng giao dịch đã được thực hiện trên chuỗi: 70.081.818 Tx

Cơ chế tài chính token

Tezos đã tiến hành ICO từ ngày 28/06/2017 đến ngày 13/07/2017, trong đó 65.681 BTC và 361.122 ETH đã được huy động. Tổng cộng có 763.306.929,68 XTZ đã được phát hành khi ra mắt và phân bổ như sau:

  • 79,59% được phân bổ cho những người tham gia ICO.
  • 0,41% được phân bổ cho những người ủng hộ sớm và các nhà thầu.
  • 10% được phân bổ cho Tezos Foundation.
  • 10% được phân bổ cho Dynamic Ledger Solutions (DLS).

Token XTZ được phân bổ cho Tezos Foundation và DLS phải tuân theo lịch trình trả dần trong 4 năm. Tezos Foundation giữ một nửa token XTZ của mình trong một hợp đồng thông minh và một nửa khác được dành riêng cho DLS khi các cột mốc nhất định được hoàn thiện. Khi đạt được những cột mốc đó, các token đó sẽ được chuyển sang hợp đồng thông minh cho DLS. Cho đến thời điểm đó, Tezos Foundation sẽ sử dụng một phần token này trong nội bộ như một phần tiền gửi cần thiết để thực hiện xác minh giao dịch (baking).

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 13
Lịch trình mở khóa nguồn cung thanh khoản

Baking là hành động ký và xuất bản một khối mới trong chuỗi. Các baker kiếm được phần thưởng khối 16 XTZ khi xác thực một khối. Ngoài các baker, 32 người chứng thực được chọn ngẫu nhiên để xác minh khối cuối cùng đã được xuất bản. Phần thưởng chứng thực có thể lên đến 2 XTZ, nếu baker có quyền ưu tiên cao nhất thực hiện chứng thực. Nếu baker có mức độ ưu tiên cao thứ hai thực hiện chứng thực, phần thưởng sẽ ở mức 1 XTZ. Nếu cả 02 mức ưu tiên cao nhất không thực hiện chứng thực, phần thưởng sẽ ở mức 0 XTZ. 

Phần thưởng khối được tài trợ thông qua các đồng tiền mới được phát hành. Tỷ lệ lạm phát vượt trội hàng năm được thiết lập để có thể đạt tối đa là 5,51% mỗi năm. Do cấu trúc phần thưởng chứng thực thay đổi, cũng như thời gian tạo khối hiệu quả, tỷ lệ lạm phát thực tế có thể thấp hơn mức tối đa 5,51%.

Chức năng của token XTZ

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 14

Token XTZ là token tiện ích và là tiền mã hóa gốc của Tezos. Nó có thể được sử dụng như:

  • Một phương tiện giao dịch: Phí giao dịch và phí khởi chạy hợp đồng thông minh
  • Quyền tham gia vào các chức năng quản trị trên chuỗi
  • Đơn vị tiền tệ để trả thưởng cho các hoạt động trên chuỗi của các bên liên quan
  • Đơn vị tiền tệ để trả thưởng cho các đề xuất nâng cấp mạng lưới Tezos
  • Một biện pháp chế tài giúp bảo mật chuỗi.

Token XTZ có thể mua bán ở đâu?

Nơi tốt nhất và đơn giản nhất để mua token XTZ là sử dụng một sàn hỗ trợ giao dịch từ tiền Fiat thành tài sản kỹ thuật số, như Binance, Coinbase, Huobi, Gate.io và HitBTC. Những cách khác để mua, giao dịch và bán Tezos là sử dụng một sàn giao dịch tiền mã hóa hàng đầu hoặc dịch vụ swapping tiền mã hóa để đổi các tiền khác thành token XTZ.

Staking trên Tezos và các nền tảng đáng chú ý

Vì nền tảng Tezos chạy theo mô hình DPoS, nó không có bất kỳ yêu cầu khai thác nào. Thay vào đó, nó hướng người dùng đến việc staking. Để làm như vậy, một chủ sở hữu token XTZ phải stake tiền của họ trong một hợp đồng thông minh, cho phép họ ủy thác token của mình cho một nút xác thực cụ thể (trong Tezos được gọi là baker).

Các baker hoạt động tương tự với “người xác nhận” (validator trong PoS) và “thợ đào” (miner trong PoW). Họ được giao nhiệm vụ duy trì tính toàn vẹn và độ ổn định của chuỗi bằng cách duyệt các giao dịch được coi là hợp lệ. Họ cũng kiếm được phần thưởng cho công việc của mình, được chia theo tỉ lệ tương ứng với số tiền mà họ khóa trong hợp đồng thông minh.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 15

Để đảm bảo rằng không có những giao dịch không hợp lệ, các baker sẽ bị phạt nếu họ bỏ phiếu cho các giao dịch không chính xác. Bằng một phương pháp gọi là “cắt giảm” (slashing), token của các baker sẽ bị tịch thu nếu chúng được tìm thấy để phê duyệt các giao dịch không hợp lệ. Những người stake mà ủy thác token XTZ của họ cho một nút xác thực phải ghi nhớ điều này, vì nó có thể ảnh hưởng đến các khoản đầu tư của họ.

Tổng quan về DPoS

Phương pháp chứng minh công việc (PoW) cũ trong việc xác nhận các giao dịch trên chuỗi tiêu thụ quá nhiều năng lượng, đôi khi góp phần vào việc gây ra sự tập trung hóa của mạng lưới. Các miner phải cung cấp rất nhiều năng lượng cho các giàn khai thác chất lượng cao để cạnh tranh với các miner khác. Các nhóm khai thác lớn nhất cũng góp phần làm tập trung hóa khi họ lấn át các miner nhỏ khác trong mạng lưới. DPoS là một sự thay thế tốt nhất cho những vấn đề đáng quan ngại này.

Trong mô hình DPoS, nhiệm vụ duy trì tính toàn vẹn của blockchain là của các bên liên quan, cũng là chủ sở hữu token XTZ. Mặc dù yêu cầu tối thiểu là giữ một số lượng token XTZ nhất định trước khi bất kỳ ai có thể được đề cử làm người xác nhận trong mạng lưới, bất kỳ ai cũng có thể ủy thác token XTZ của họ cho một người xác nhận mà họ chọn để tham gia vào các vấn đề bảo mật mạng lưới. Yêu cầu tối thiểu cho bất cứ ai muốn thiết lập một nút Tezos và trở thành một baker đó là họ phải có ít nhất 8.000 token XTZ, còn được gọi là “1 cuộn”.

Các nền tảng staking Tezos

Staking Tezos cho phép các nhà đầu tư kiếm được thu nhập thụ động lên đến 7% mỗi năm, bằng cách tích cực tham gia vào việc xác thực các giao dịch trên mạng lưới. Những người nắm giữ token XTZ và tham gia stake sẽ nhận được token XTZ như một phần thưởng.

Hiện nay có một số nền tảng và ví để staking token XTZ đáng quan tâm như:

  • Ví lạnh Ledger – 6% ROI mỗi năm: Người dùng giữ quyền kiểm soát các mã khóa cá nhân và stake bằng ví cứng của riêng mình.
  • Ví Guarda – 6% ROI mỗi năm: Ví tiền mã hóa đa chủng loại.
  • Ví Atomic – 6-7% ROI mỗi năm: Một ví an toàn và phi tập trung, có khả năng lưu trữ hơn 300 đồng tiền và token.
  • Binance – 6-7% ROI mỗi năm: Sàn giao dịch phổ biến nhất thế giới cho phép staking và giao dịch token XTZ.
  • Coinbase – 5% ROI mỗi năm: Sàn giao dịch tiền mã hóa toàn cầu có uy tín, đáng tin cậy và an toàn.

Ví cứng Ledger

Các token của Tezos được lưu trữ trên ví Ledger có thể được stake thông qua ứng dụng Ledger Live, để kiếm thu nhập thụ động bằng cách tham gia vào mạng lưới Tezos thông qua ủy quyền hoặc thiết lập một nút và thực hiện xác thực. Đổi lại, cổ đông của Tezos được thưởng với lợi suất hàng năm khoảng 6%, trừ phí.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 16

Cách dễ nhất để người dùng stake token XTZ bằng ví Ledger là ủy thác tiền cược của mình cho một nút khác. Người dùng vẫn giữ quyền sở hữu các đồng tiền XTZ an toàn trên ví cứng. Bằng cách ủy thác Tezos và tham gia giao thức DPoS cho phép các nhà đầu tư kiếm được phần thưởng để hỗ trợ giao thức.

Điều này có nghĩa là người dùng có thể kiếm được phần thưởng bằng cách đặt Tezos và giữ quyền kiểm soát các khóa riêng tư (private key) và không bao giờ mất quyền sở hữu đối với tài sản. Đây là lựa chọn ưa thích cho người mới bắt đầu kiếm phần thưởng bằng cách đặt Tezos và giúp tích lũy thêm Tezos trong khi đóng góp vào bảo mật của mạng lưới.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 17

Hạn chế duy nhất của việc đặt Tezos vào ví cứng Ledger là có thể mất tới 5 tuần để kiếm được phần thưởng đầu tiên. Sau đó, các khoản thanh toán có thể được nhận dự kiến sau mỗi 3 ngày. Mặc dù điều này có vẻ như là một bất lợi, nhưng khả năng kiểm soát tiền Tezos của người dùng trên ví cứng, bảo vệ khỏi tin tặc và hoạt động gian lận quan trọng hơn nhiều.

Ví Guarda

Guarda Wallet là một ví tiền mã hóa an toàn, hỗ trợ khoảng 50 blockchain chính và hàng ngàn token. Ví hỗ trợ nhiều loại tiền tệ và không bị kiểm soát, có nghĩa là chỉ có các nhà đầu tư mới có quyền truy cập vào tiền của họ và hệ thống sẽ không thu thập thông tin cá nhân của người dùng. Ví có sẵn trên các nền tảng khác nhau: Web, máy tính, tiện ích mở rộng của Chrome và thiết bị di động. 

Với Guarda, các nhà đầu tư có thể tham gia vào mạng lưới Tezos bằng cách đóng góp để đảm bảo an ninh của hệ sinh thái, bằng cách sử dụng chức năng ủy quyền. Phần thưởng cho việc ủy thác tiền gửi cho một baker lên tới 6% mỗi năm.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 18

Nhờ các dịch vụ tích hợp và hỗ trợ các tính năng dành riêng cho giao dịch tiền tệ, các nhà đầu tư cũng có thể mua, trao đổi, cổ phần, ủy thác, vay vốn và hơn thế nữa. Hơn 10 loại đồng bao gồm token XTZ có thể được lưu trữ trên ví Guarda để kiếm phần thưởng staking. Guarda có các nút baker riêng, mang đến cho người dùng cơ hội kiếm phần thưởng mà không cần phải trả chi phí để chạy một nút xác thực. 

Lợi ích của việc sử dụng Guarda để staking tiền XTZ là:

  • Tiền XTZ không rời khỏi ví.
  • Phần thưởng xác thực được phân phối vào đầu mỗi chu kỳ.
  • Staking XTZ có sẵn trên nền tảng web, máy tính và thiết bị di động.

Để bắt đầu staking Tezos với Guarda, hãy làm theo các bước đơn giản như sau:

  • Người dùng mở ví XTZ của mình trên Guarda
  • Nhấn “staking”, sau đó nạp tiền để staking
  • Chọn số tiền mà mình muốn gửi để tham gia xác thực
  • Nhấp vào “Tiếp theo” và xác nhận thông tin để bắt đầu kiếm phần thưởng của mình.

Ví Atomic

Atomic Wallet là một ví tiền mã hóa trực tuyến phi tập trung, tương thích trên máy tính và thiết bị di động, hỗ trợ hơn 500 loại tiền và token. Ví này phù hợp với tất cả các nhà đầu tư tiền mã dù với mức độ kinh nghiệm như thế nào. Bên cạnh đó, ví cung cấp phương tiện đơn giản, an toàn và thuận tiện để lưu trữ tài sản kỹ thuật số.

ROI dự kiến để đặt Tezos trong ví Atomic là khoảng 7%, tương đương với các sàn giao dịch và ví staking khác. Để đủ điều kiện nhận phần thưởng staking, số tiền tối thiểu là 1 XTZ cần phải được giữ trong ví Atomic. Trang web có một trình tính toán cho staking Tezos để xác định thu nhập hàng tháng và hàng năm dựa trên số tiền XTZ được stake.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 19

Khi sử dụng ví Atomic, người dùng có thể staking Tezos mà không phải trả bất kỳ khoản phí nào, đồng thời nhận phần thưởng trực tiếp vào ví từ những nút xác minh (baker). Phần thưởng đầy đủ từ các baker xác minh các giao dịch trên mạng lưới Proof of Stake được chuyển cho chủ sở hữu tiền mã hóa mà không qua bất kỳ trung gian nào. Phần thưởng staking khác nhau và người dùng có thể chọn một baker trên Tezos để staking.

Không giống như ứng dụng Ledger Live, Atomic không có tích hợp ví cứng sẵn, vì vậy điều quan trọng là phải giữ kỹ cụm mã dự phòng và mật khẩu vì người dùng phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc bảo mật của ví. Theo thống kê, người dùng thích các lợi ích bảo mật bổ sung của việc lưu trữ tài sản trên ví cứng, trong khi vẫn thoải mái nhận phần thưởng staking.

Để staking Tezos trên ví Atomic, hãy làm theo các bước sau:

  • Truy cập trang web và tải xuống ví Atomic
  • Nạp tiền hoặc mua tiền Tezos (XTZ) và lưu trữ trong ví
  • Chọn Tezos từ danh sách tài sản và nhấp vào “Stake”
  • Xem lại danh sách các baker và tỷ lệ phần trăm phần thưởng staking
  • Chọn một baker và nhập mật khẩu để bắt đầu kiếm phần thưởng Tezos.

Binance

Binance là sàn giao dịch tiền mã hóa lớn nhất tính theo khối lượng giao dịch và có hàng triệu người dùng trên toàn cầu. Sàn giao dịch cung cấp các sản phẩm giàu tính năng, bao gồm giao dịch ký quỹ tiền mã hóa, dịch vụ cho vay và kiếm phần thưởng với Binance staking.

Binance cung cấp 25 sản phẩm staking như Tezos, cho phép người dùng nhận phần thưởng staking miễn phí chỉ bằng cách nạp và giữ token XTZ trên Binance. Staking tiền Tezos trên Binance không mất phí, chỉ cần có ít nhất 1 token XTZ để đủ điều kiện staking. Tất cả lợi nhuận kiếm được sẽ được chia sẻ với người dùng Binance nhằm tối đa hóa phần thưởng staking.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 20

Lợi ích của việc đặt Tezos trên Binance là các nhà giao dịch tiền mã hóa có thể chọn staking Tezos trong khi chờ giao dịch. Người dùng có thể được hưởng lợi từ phần thưởng staking ngoài lợi nhuận thương mại tiềm năng.

Khi một vị trí được lấp đầy, phần staking và phần thưởng liên quan sẽ tự động được điều chỉnh để phản ánh số dư thực tế. Không có thời hạn cố định, do đó, người dùng có thể bán Tezos bất cứ lúc nào trong khi staking trên Binance. Điều này làm cho Binance trở thành một trong những nền tảng linh hoạt nhất để staking tiền mã hóa.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 21

Để staking Tezos trên Binance, hãy làm theo các bước sau:

  • Đăng nhập vào tài khoản hoặc tạo tài khoản miễn phí với Binance
  • Chọn mục “Finance” ở menu trên cùng và nhấp vào “Staking”
  • Chọn Tezos (XTZ) từ menu Flexible Staking
  • Nạp tiền từ ví cứng hoặc mua token XTZ bằng tiền Fiat
  • Lưu trữ tiền Tezos trong ví Binance và kiếm được phần thưởng staking.

Coinbase

Coinbase là một sàn giao dịch tiền mã hóa được hơn 35 triệu người dùng ở hơn 100 quốc gia trên toàn thế giới tin tưởng để mua, bán, lưu trữ, sử dụng, staking và kiếm tiền mã hóa. Được thành lập vào tháng 6/2012, Coinbase đã nổi lên như một ví tiền kỹ thuật số phổ biến và nền tảng giao dịch để mua Bitcoin và các loại tiền khác bằng thẻ tín dụng hoặc chuyển khoản ngân hàng. Sàn giao dịch này cũng là một trong những nền tảng tiền mã hóa được sử dụng nhiều nhất ở Hoa Kỳ nhờ tuân thủ các quy định địa phương.

Coinbase đã giới thiệu staking cho các khách hàng Mỹ của mình với phần thưởng staking có thể lên đến 5%. Tỷ lệ phần trăm phần thưởng không cố định và thay đổi theo thời gian dựa trên lợi nhuận staking được phân phối bởi mạng lưới Tezos và được thanh toán trực tiếp vào ví Coinbase của người dùng.

Tezos la gi? Tat tan tat ve du an Tezos va token XTZ - anh 22

Tương tự như sàn giao dịch Binance, tiền Tezos cần được lưu trữ trên ví Coinbase để kiếm phần thưởng staking. Điều này cho phép linh hoạt chuyển tài sản từ staking sang giao dịch ngay, và ngược lại khi điều kiện thị trường thay đổi. Người dùng luôn có thể hủy staking Tezos và bán bất cứ lúc nào.

Khi staking token XTZ trên Coinbase, người dùng sẽ phải chịu một khoản phí hoa hồng nhỏ. Số tiền được khấu trừ từ phần thưởng staking nhận được từ mạng lưới Tezos. Điều này dẫn đến tỷ lệ phần thưởng thấp hơn một chút (5%) so với các nền tảng khác được đề cập ở trên.

Tổng kết

Tezos là một nền tảng mã nguồn mở, giúp giải quyết các rào cản chính mà việc áp dụng blockchain phải đối mặt với các tài sản và ứng dụng được hỗ trợ bởi cộng đồng toàn cầu gồm các nhà xác nhận, nhà nghiên cứu và nhà xây dựng. Theo thiết kế, Tezos đề cao khả năng nâng cấp lâu dài, sự tham gia cởi mở, cộng tác và sự an toàn của hợp đồng thông minh.

Để cập nhật các thông tin mới nhất về dự án Tezos, bạn đọc có thể truy cập vào các trang mạng xã hội của dự án:

Website | Thông tin dự án | Twitter | Telegram | Medium | Reddit | Discord