Cross-chain bridge là gì? Blockchain bridge là gì và vì sao ta lại cần nó?

Blockchain bridge là gì và tại sao chúng ta cần chúng?

Blockchain bridge (cầu nối blockchain) là một hệ thống cho phép người dùng chuyển tài sản và dữ liệu giữa các mạng lưới blockchain khác nhau, ví dụ: Ethereum và Polkadot hoặc Polygon và Avalanche.

Theo mặc định, các blockchain độc lập không thể trực tiếp tương tác với nhau, bởi việc này giống như nói chuyện nhưng không cùng chung ngôn ngữ vậy. Các mạng lưới khác nhau sử dụng các thuật toán đồng thuận, kiến ​​trúc hợp đồng thông minh, định dạng địa chỉ… khác nhau. Vì vậy, ví dụ: Người dùng không thể chỉ lấy TRX và gửi nó đến một địa chỉ Ethereum bắt đầu bằng 0x. Trong trường hợp may mắn, ví sẽ cảnh báo và không cho phép người dùng thực hiện giao dịch này. Còn trong trường hợp xấu nhất, người dùng sẽ mất tiền.

Để sử dụng một thuật ngữ kỹ thuật hơn, một blockchain thông thường là một silo – một kho lưu trữ dữ liệu và tài sản chỉ dành cho một nhóm người dùng. Cơ sở dữ liệu truyền thống của công ty cũng là một ví dụ về các kho chứa dữ liệu. Đã có rất nhiều cuộc thảo luận về cách công nghệ blockchain có thể loại bỏ vấn đề và cho phép luồng dữ liệu tự do. Nhưng giờ đây, các mạng lưới phi tập trung đã trở thành các kho lưu trữ. 

Từ quan điểm của người dùng cuối

Thiếu khả năng tương tác không phải là vấn đề lớn, miễn là người dùng chỉ tương tác với một blockchain. Trong quá khứ, hầu hết mọi người chỉ sử dụng Bitcoin và Ethereum. Nhưng vào năm 2021, chúng ta đã chứng kiến ​​sự bùng nổ của các chuỗi thay thế như Solana, BSC, Avalanche, Fantom, Cosmos, Polygon… dẫn đến vấn đề chuyển giao tài sản giữa các chuỗi được đặt lên hàng đầu.

Các chuỗi L1 (cấp 1) này không chỉ nhanh hơn và rẻ hơn Ethereum, chúng cũng cung cấp cơ hội kiếm tiền trên DeFi tuyệt vời, trao đổi phi tập trung hiệu quả (chẳng hạn như Trader Joe của Avalanche) và các trò chơi Play-to-Earn thú vị (chẳng hạn như DeFi Kingdoms của Harmony One).

Khi người dùng quyết định tương tác với các Dapp này, họ sẽ gặp phải một vấn đề: Các tài sản tiền mã hóa mà họ có không hoạt động trên chuỗi kia. Ví dụ: Nếu người dùng có ETH, nhưng lại muốn tương tác với một Dapp được xây dựng trên Solana, họ sẽ phải chuyển đổi ETH sang SOL trên một sàn giao dịch tập trung như Coinbase hoặc Binance, rồi gửi các token đến địa chỉ ví Solana của mình.

Từ quan điểm của một dự án Dapp

Là người tạo nên dự án blockchain, nhà phát triển muốn thu hút càng nhiều người dùng càng tốt và tối đa hóa TVL (tổng giá trị bị khóa) trong trường hợp có DeFi Dapp, số lượng người chơi (cho một trò chơi) và các chỉ số khác. Tuy nhiên, các blockchain thay thế có ít người dùng hơn và tính thanh khoản thấp hơn Ethereum.

Cross-chain bridge (cầu nối chuỗi chéo) giúp người dùng chuyển sang chuỗi mới dễ dàng hơn trong khi mang theo tài sản của họ. Một cầu nối giống như một đường ống nối hai bình để thanh khoản có thể chảy từ bình đầy sang bình rỗng, từ đó lấp đầy các thùng của các Dapp riêng lẻ. Vì vậy, lợi ích tốt nhất của những người sáng tạo ứng dụng tiền mã hóa là tích hợp các cầu nối blockchain. 

Cross-chain bridge hoạt động như thế nào? Quan điểm của người dùng cuối

Một cầu nối blockchain trung bình hoạt động như sau:

• Người dùng gửi tài sản A đến một địa chỉ ký gửi trên chuỗi gốc (ví dụ: Ethereum) và trả phí bridge.
• Tài sản A bị khóa bởi một trình xác thực được chọn ngẫu nhiên trong hợp đồng thông minh (đối với các cầu nối niềm tin phi tập trung) hoặc với một người giám sát đáng tin cậy (có thể được kiểm soát bởi quản trị viên cầu nối hoặc không).
• Một lượng tài sản A1 tương đương được phát hành trên chuỗi mục tiêu (ví dụ: Avalanche).
• Tài sản A1 được gửi đến địa chỉ của người dùng trên chuỗi mục tiêu (ví Avalanche). 

Nếu người dùng quyết định lấy lại tài sản A ban đầu của họ, họ cần gửi tài sản A1 đến một địa chỉ được chỉ định (nơi token được đốt), hợp đồng thông minh hoặc người giám sát sẽ giải phóng tài sản A ban đầu trở lại ví của người dùng.

Phần khóa token là một yếu tố quan trọng và thường bị hiểu nhầm của cầu nối. Người dùng thực sự không thể chuyển AAVE, COMP, UNI… sang một blockchain khác giống như việc mang một chậu cây từ nhà này sang nhà khác. Thay vào đó, tài sản ban đầu được gửi vào một nơi an toàn và một bản sao của nó được tạo trên chuỗi khác. Tổng số token đang tồn tại tăng lên, nhưng số lượng token đang lưu hành vẫn không đổi.

Các loại cross-chain bridge

Hầu hết các cầu nối blockchain thuộc một trong các loại sau:

• 1 tài sản, 2 hoặc nhiều chuỗi: Với những cầu nối này, người dùng chỉ có thể gửi 1 loại tiền mã hóa từ blockchain này sang blockchain khác. Ví dụ: WBTC và tBTC được thiết kế để chuyển BTC từ mạng lưới Bitcoin sang Ethereum, trong khi Kintsugi và Interlay có thể chuyển BTC từ mạng lưới Bitcoin sang Kusama và Polkadot tương ứng.
• Nhiều tài sản, 2 chuỗi: Những cầu nối này cho phép người dùng chuyển các loại tiền mã hóa khác nhau giữa 2 blockchain. Ví dụ: Rainbow Bridge có thể gửi ETH và hàng trăm token ERC-20 từ Ethereum đến NEAR network, trong khi Gravity làm điều tương tự cho Ethereum và Cosmos, ZeroSwap cho Ethereum và BSC… Chúng ta cũng không nên quên các cầu nối Ethereum với các giải pháp mở rộng quy mô L2 phổ biến như Arbitrum và Optimism.
• Nhiều tài sản, 1 chuỗi kết nối với nhiều chuỗi khác: Trong trường hợp này, người dùng có thể chuyển nhiều token khác nhau. Ví dụ như cầu nối Avalanche, PolkaBridge và Wormhole trên Solana.
• Một số hoặc nhiều tài sản, nhiều chuỗi: Những cầu nối như vậy có thể được tích hợp vào các Dapp khác nhau để mang lại thanh khoản bổ sung từ nhiều mạng lưới. Một ví dụ điển hình là RenBridge của Ren Protocol, cho phép kết nối BTC, BCH, DOGE… với 7 chuỗi, bao gồm Solana và Avalanche.
• Nhiều tài sản, nhiều chuỗi nhưng 1 ứng dụng duy nhất: Những cầu nối này có thể được đưa vào vào bất kỳ blockchain nào dưới dạng module hoặc bộ điều hợp. Tuy nhiên, chúng được thiết kế để chỉ sử dụng cho 1 loại ứng dụng, chẳng hạn như sàn giao dịch, dịch vụ cho vay… Một ví dụ điển hình là Multichain (trước đây là AnySwap). 

Trusted và trustless

Các cầu nối trong blockchain có thể được chia thành niềm tin tập trung (trusted) và niềm tin phi tập trung (trustless). Sự khác biệt nằm ở cách các giao dịch cầu nối được xác nhận và cách các tài sản bị khóa được lưu trữ.

Trong một hệ thống trusted, một mạng lưới các trình xác thực được chọn trước sẽ theo dõi các khoản tiền gửi token trên chuỗi nguồn, khóa chúng và đào các token trên chuỗi mục tiêu. Ví dụ là Binance Bridge hoặc wrapped BTC (WBTC).

Trong một hệ thống trustless, bất kỳ ai cũng có thể trở thành người xác nhận. Đối với mỗi giao dịch cầu nối, một số trình xác thực được chọn ngẫu nhiên từ pool để giảm thiểu rủi ro thao túng.

Một hệ thống niềm tin phi tập trung như vậy thường sẽ bao gồm một số loại cơ chế chuyển tiếp lắng nghe các sự kiện liên quan đến cầu nối trên chuỗi nguồn, tạo bằng chứng mật mã về các sự kiện này và truyền chúng tới hợp đồng thông minh cầu nối trên chuỗi mục tiêu. Bằng cách này, cầu nối “biết” rằng token đã thực sự được gửi trên chuỗi nguồn và việc đúc token trên mạng lưới mục tiêu là an toàn.

Trong cả 2 loại kiến ​​trúc, các nút chịu trách nhiệm ký quỹ tài sản đôi khi phải gửi tài sản thế chấp để đảm bảo rằng chúng sẽ hoạt động trung thực. Ví dụ: Giao thức tBTC, được cung cấp bởi Keep Network, có tỷ lệ thế chấp 150% trong ETH. Điều này có nghĩa là người ký (người giám sát) phải gửi số tiền tương đương 1,5 BTC trong ETH cho mỗi Bitcoin được gửi vào họ.

Các blockchain bridge an toàn như thế nào?

Việc thực hiện cầu nối có liên quan đến một số loại rủi ro:

• Người xác nhận hay người giám sát đánh cắp tiền đã ký gửi: Giải pháp chung là bắt họ nộp tài sản thế chấp và cắt giảm tài sản trong trường hợp có hành vi sai trái. Tuy nhiên, nếu tài sản thế chấp được gửi vào token của chính giao thức cầu nối, sẽ có thêm rủi ro là giá của chúng sẽ sụt giảm. Trong trường hợp đó, việc chiếm đoạt tiền gửi ETH hoặc BTC có giá trị hơn có thể là một ý tưởng hấp dẫn.
• Trình xác thực không phản hồi: Nếu nhiều nút trình xác thực hoạt động ngoại tuyến, cầu nối sẽ chậm lại hoặc đơn giản là ngừng hoạt động. Để thúc đẩy người xác thực, một số cầu nối trả phần thưởng bằng token gốc của họ. Điều này có thể có tác dụng tương tự như việc nâng cao năng suất: Khi người dùng rút ra phần thưởng của họ, giá token giảm và lòng tin chung vào chính dự án cầu nối cũng vậy.
• Khai thác: Tin tặc có thể nhắm mục tiêu vào các lỗ hổng trong bất kỳ bộ phận nào của cầu nối như chuyển tiếp, tiền gửi tài sản hoặc hợp đồng trên chuỗi mục tiêu. Thật không may, không phải tất cả các cầu nối đều được kiểm định kỹ lưỡng. Vì vậy, nguy cơ mất cắp rất có thể thành sự thật.

Wrapped BTC như một tài sản cầu nối sớm

Cầu nối đã trở thành một chủ đề nóng vào năm 2021, đến nỗi chúng ta có thể nghĩ rằng đó là một công nghệ hoàn toàn mới. Trên thực tế, kỷ nguyên của cầu nối bắt đầu vào năm 2018 với Wanchain, sau đó là Wrapped Bitcoin hay WBTC. Đó là phiên bản ERC-20 của Bitcoin chạy trên Ethereum, được đúc lần đầu tiên vào tháng 1/2019. Công nghệ này cũng giống như vậy: Người dùng gửi Bitcoin tới người giám sát, WBTC sẽ được cấp cho họ. Sau đó, chúng sẽ bị đốt nếu người dùng đòi lại BTC của mình.

Kể từ tháng 1/2022, WBTC là tiền mã hóa lớn thứ 18 trên thế giới. Vốn hóa thị trường 11,1 tỷ USD của nó đã vượt qua ATOM, TRX, DAI và các tài sản được cho là nổi tiếng hơn. Tổng cộng 266.600 WBTC đang được lưu hành, có nghĩa là 266.000 Bitcoin thực tế đã được gửi vào người giám sát. 

Điều thú vị là tài sản Wrapped lớn thứ hai, WETH (Wrapped Ethereum) không cần giao thức cầu nối, vì nó chỉ đơn giản là cung cấp ETH cho các ứng dụng DeFi được xây dựng dựa trên Ethereum dưới dạng token ERC-20. 

Multichain network và bridge

Các mạng lưới multichain như Polkadot, Kusama và Cosmos bao gồm hàng chục và thậm chí hàng trăm blockchain độc lập có thể tương tác thực tế. Họ không cần cầu nối được xây dựng đặc biệt để trao đổi tài sản.

Lưu ý quan trọng: Khả năng tương tác gốc không có nghĩa là người dùng chỉ có thể gửi bất kỳ token nào từ chuỗi này sang chuỗi khác. Ví dụ: Parachain của Kusama là Karura hiện chỉ cung cấp dịch vụ chuyển đến và đi từ Kusama trong phần cross-chain thuộc Dapp của nó. 

Một ví dụ khác là Terra – một phần của hệ sinh thái Cosmos. Đề xuất kích hoạt IBC (giao thức truyền thông liên blockchain) trên Terra đã được thông qua vào tháng 10/2021, giúp gửi token đến và đi từ Terra và 17 chuỗi khác được hỗ trợ bởi Cosmos SDK.

Lưu ý rằng các mạng lưới multichain vẫn cần các cầu nối để kết nối chúng với các blockchain bên ngoài, chẳng hạn như Ethereum, BSC, Polygon… 

Một lưu ý về cầu nối NFT

Sự quan tâm đến cầu nối NFT được thúc đẩy bởi thực tế là phí khai thác trên Ethereum rất cao và các giao dịch thường thất bại. Điều này khiến người dùng chuyển sang các chuỗi nhanh hơn và rẻ hơn, chẳng hạn như Solana, Polygon và Avalanche. Tất cả đều đã có thị trường NFT và hàng trăm bộ sưu tập.

Tuy nhiên, việc tìm người mua NFT trên các chuỗi này có thể khó khăn hơn vì tính thanh khoản thấp hơn. Một cầu nối giúp người dùng có thể khai thác trên một blockchain giá rẻ, sau đó gửi số tiền thu được đến Ethereum hoặc một mạng lưới khác để niêm yết nó trên thị trường có khối lượng giao dịch cao hơn, chẳng hạn như OpenSea.

Các cầu nối NFT có sự phức tạp của nó, đặc biệt là khi nói đến việc lưu trữ. Lý do là bởi, 1 NFT đơn lẻ có thể trị giá hàng chục nghìn USD. Vì vậy, người dùng cần đảm bảo rằng phần khóa hoặc giữ của cầu nối được bảo mật. 

Các cầu nối NFT hiện đang hoạt động: 

• Multichain (trước đây là AnySwap): Ethereum, Fantom và Avalanche
• Polygon: Ethereum và Polygon Matic
• Quigon: Ethereum, BSC, Polygon, Avalanche, Algorand, Elrond, Fantom, Tron, xDAI và Fuse
• Harmony: Ethereum và Harmony
• Wormhole: Solana, Ethereum, BSC, Polygon, Avalanche và Oasis.

Tổng kết

Qua những thông tin trên, ta có thể thấy được tầm quan trọng của các cross-chain bridge. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp thêm kiến thức hữu ích cho độc giả. Hãy thường xuyên đón đọc các bài chia sẻ, tin tức mới của Coinvn.