Nền tảng Layer 2 trên Ethereum và bối cảnh DEX Layer 2

Trong bài viết này, hãy cùng đội ngũ Coinvn phân tích sâu về sự phát triển của các sàn DEX Layer 2, nền tảng Layer 2 trên Ethereum sử dụng công nghệ Optimistic Rollup.

12599Total views
Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 1
Nền tảng Layer 2 trên Ethereum và bối cảnh DEX Layer 2

Mặc dù, tốc độ phát triển của Ethereum rất nhanh và cũng là hệ sinh thái DeFi lớn nhất ở thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, Ethereum vẫn còn tồn đọng nhiều hạn chế như phí gas cao và tốc độ xử lý giao dịch chậm. Đối với người dùng DeFi và những người dùng mới sử dụng tiền mã hóa thì điều này có thể khiến họ cảm thấy khó chịu. 

Do đó, việc triển khai các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 trên Ethereum là điều rất cần thiết. Optimism là một trong những giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 trên Ethereum được hỗ trợ bởi quỹ đầu tư a16z và đã khởi chạy bản Soft vào tháng 01/2021. Arbitrum là cái tên nổi bật thứ 2 trong mảng này, dự án đã ra mắt Arbitrum One vào tháng 5/2021.

Ngoài ra, các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cũng đã khởi chạy trên hai nền tảng này. Điển hình là Uniswap – sàn DEX lớn nhất trên Ethereum.

Tổng quan bối cảnh phát triển của các nền tảng Layer 2 của Ethereum

Các sàn DEX lớn nhất được triển khai trên các nền tảng Layer 2 của Ethereum đều là những cái tên quen thuộc, chẳng hạn như Uniswap. Tổng giá trị tài sản bị khóa (TVL) trong các hợp đồng thông minh trên cả hai nền tảng Layer 2 đã tăng trưởng tốt kể từ khi ra mắt. 

Đặc biệt, các sàn DEX trên Arbitrum đã được hưởng lợi từ việc gia tăng giá trị TVL của nền tảng Layer 2 này. Hiện tại có đến 12 sàn giao dịch đang được triển khai trên các nền tảng Layer 2. Trong đó có đến 7 sàn với TVL đạt 50 triệu đô la Mỹ, Curve và SushiSwap là 2 sàn DEX dẫn đầu về TVL.

Vào cuối năm 2021, chỉ có 3 sàn DEX được triển khai trên Optimism và Uniswap là sàn giao dịch có TVL lớn nhất. Nếu xét đến các giao thức phái sinh thì Synthetix là cái tên có TVL cao nhất với 250 triệu USD.

Cùng với sự phát triển của giao thức quyền chọn Lyra, hệ sinh thái phái sinh trên Optimism dường như có tính thanh khoản cao hơn so với các sàn giao dịch giao ngay vào cuối năm 2021.

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 2

So sánh khối lượng giao dịch trên Uniswap và SushiSwap, dữ liệu cũng chỉ ra rằng các sàn DEX triển khai trên Arbitrum được nhiều người sử dụng hơn. Mặc dù, TVL của SushiSwap cao hơn, nhưng Uniswap lại có khối lượng giao dịch cao hơn, sự chênh lệch này có thể được lý giải rằng do hiệu quả sử dụng vốn của Uniswap lớn hơn. 

Ngoài ra, khi so sánh khối lượng Uniswap trên cả hai nền tảng Layer 2, khối lượng giao dịch của Uniswap trên Optimism ít biến động và ổn định hơn vào giữa tháng 9 đến cuối tháng 10/2021.

Nhìn chung thì các chỉ số như khối lượng giao dịch và TVL trên cả 2 nền tảng Layer 2 này đều rất cao. Tuy nhiên để cả hai nền tảng này cạnh tranh với các nền tảng blockchain Layer 1 khác thì vẫn cần rất nhiều thời gian và đó là một chặng đường dài. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 3

Tổng quan các sàn DEX Layer 2

Mặc dù, khối lượng giao dịch của Uniswap làm nổi bật mức độ cạnh tranh của các sàn DEX trên các nền tảng Layer 2. Thế nhưng, thị phần khối lượng giao dịch của Uniswap trên Arbitrum lại thấp hơn khi so với chuỗi chính (Ethereum). Mặt khác, khối lượng giao dịch của sàn DEX này trên Optimism lại vượt trội hơn hẳn cả đối thủ là Optimism và chuỗi chính.

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 4

Một điểm khác đáng chú ý là hiệu quả sử dụng vốn của các sàn DEX trên Layer 2 lại có phần vượt trội hơn so với các sàn DEX khi triển khai trên chuỗi chính. Trong đó, TVL của Uniswap trên Layer 2 nổi trội hơn hẳn TVL của nó trên chuỗi chính. Bên cạnh đó, thị phần TVL của Uniswap trên Layer 2 cũng chiếm tỷ lệ lớn hơn so với TVL của SushiSwap và Curve. Điều này cho thấy được hiệu quả sử dụng vốn của Uniswap cao hơn so với các DEX khác trên Layer 2. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 5

Khi chia nhỏ hiệu quả sử dụng vốn của Uniswap trên các mạng lưới, sẽ thấy rõ sự khác biệt giữa hiệu quả sử dụng vốn trên Layer 2 và chuỗi chính. 

Cụ thể, hơn 80% doanh thu trên Arbitrum là từ pool ETH/USDC và TVL của các sàn DEX trên Arbitrum đạt 30%. Pool có mức độ sử dụng vốn hiệu quả nhất của Uniswap trên Optimism là ETH/USDT, tuy nhiên TVL của DEX trên Optimism là 5%. Các pool lớn nhất của Uniswap trên chuỗi chính lại có doanh thu cao hơn nhưng lượng TVL lại nhỏ hơn.

Nhìn chung, khi so sánh 5 pool lớn nhất thì tổng TVL trên chuỗi chính chỉ chiếm 32%, trong khi tổng TVL trên Optimism và Arbitrum lần lượt là hơn 85% và 80%.

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 6

Yếu tố tạo ra sự khác biệt về TVL giữa các Layer 2 có thể là do xu hướng triển khai các dự án blockchain trên những Layer đó. Điển hình là Uniswap chỉ có 9 token có sẵn thanh khoản trên Optimism, nhưng khi triển khai trên Arbitrum thì Uniswap lại tích hợp gấp đôi số token có trên Optimism. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 7

Mặc dù có rất nhiều dự án triển khai trên chuỗi chính, lẫn Layer 2, nhưng Uniswap là một trong số ít các DEX có trên cả hai nền tảng Optimism và Arbitrum. Mặc dù TVL của Uniswap có khởi đầu tốt hơn trên Optimism vì Layer 2 này ra mắt sớm hơn, nhưng đến thời điểm cuối năm 2021 thì TVL của Uniswap trên Arbitrum lại cao hơn. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 8

Khi so sánh giá trị USD trên mỗi giao dịch của Uniswap trên các mạng lưới, có thể thấy Layer 2 đã tạo điều kiện cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ tương tác với Uniswap. Cụ thể, trên Optimism có rất nhiều giao dịch có giá trị trung bình khoảng 20 USD, trong khi để giao dịch trên chuỗi chính thì họ cần có ít nhất 200 USD. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 9

Mặt khác, nếu so sánh 10 pool hàng đầu của Uniswap có sẵn trên cả hai nền tảng Layer 2, thì sẽ thấy được sự khác biệt về mức độ ổn định của TVL. Trong đó, Arbitrum cho kết quả không được tốt khi tỷ lệ phần trăm trung bình của TVL có mức độ giảm cao nhất khi so với chuỗi chính (Ethereum) và Optimism. 

Điều này cho thấy tính thanh khoản của Uniswap khi triển khai trên Arbitrum kém ổn định hơn so với Optimism. Cụ thể, TVL trên Arbitrum có mức độ giảm trung bình là hơn 10%, trong khi Optimism là khoảng 5%. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 10

Khi đánh giá khối lượng giao dịch và TVL theo loại token/coin, Uniswap trên Optimism có tỷ lệ Stablecoin cao hơn (trên 50%). Trong khi trên Arbitrum, ETH có tỷ lệ cao nhất (khối lượng giao dịch ETH chiếm 50% và TVL là 40%). Các token khác (ngoài ETH và Stablecoin) trên cả 2 nền tảng Layer 2 có mức độ phổ biến tương tự nhau (khối lượng giao dịch chiếm khoảng 7% và TVL là khoảng 25%), trong khi chuỗi chính Ethereum lại chiếm ưu thế hơn trong các danh mục này (khối lượng giao dịch chiếm khoảng 20% và TVL là khoảng 35%).

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 11

Đặc điểm nổi bật của Uniswap là tính thanh khoản tập trung và khả năng phân bổ thanh khoản theo đường giá. Điều này giúp các nhà cung cấp thanh khoản có thể linh hoạt hơn trong việc lựa chọn các mức phí phù hợp. Theo đó, ở các mức phí cao hơn, tính thanh khoản có thể ít được sử dụng hơn, nhưng tiềm năng lợi nhuận cao hơn. 

Khi so sánh TVL trên các mức phí, Uniswap trên Arbitrum có TVL lớn hơn đáng kể ở các mức phí cao hơn (0,3% và 1%) so với mạng chính Ethereum và Optimism. Các mức phí cao thường dành cho các cặp token có tỷ lệ giá kém ổn định hơn, chẳng hạn như ETH/GMX. Điều này cho thấy Uniswap trên Arbitrum hỗ trợ nhiều cặp tiền ít phổ biến hơn ở các mạng lưới khác. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 12

Các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 giúp giải quyết vấn đề về chi phí trên chuỗi chính Ethereum. Các giao dịch trên nền tảng Layer 2 đều có mức phí dễ chịu hơn. Cụ thể, phí gas trên Optimism thấp hơn rất nhiều so với trên chuỗi chính Ethereum. 

Khi so sánh các giao dịch trong pool DAI/ETH của Uniswap trên Optimism cho thấy phí gas trung bình cho việc swap DAI đổi ETH chỉ bằng 3% đến 4% chi phí trên chuỗi chính Ethereum. 

Nen tang Layer 2 tren Ethereum va boi canh DEX Layer 2 - anh 13

Rủi ro mà nhà đầu tư đối mặt khi sử dụng các Layer 2

Công nghệ mà các Layer 2 sử dụng tương đối mới và vẫn còn nhiều vấn đề hạn chế. Arbitrum đã từng bị gián đoạn hoạt động kéo dài 45 phút vào ngày 14/09/2021, do một lỗi phát sinh trong lúc xử lý một loạt các giao dịch lớn. Optimism cũng từng phải ngừng hoạt động tạm thời khoảng 1 giờ vào ngày 19/11/2021. Mặc dù trong cả hai trường hợp đều không gây thiệt hại đến tài sản, nhưng nó lại tạo cảm giác khó chịu cho người dùng.

Mặc dù những điều này không ảnh hưởng đáng kể đến khối lượng hoặc nhu cầu cung cấp thanh khoản trên 2 nền tảng này. Nhưng đó là lời nhắc nhở rằng những nền tảng này vẫn chưa hoàn thiện và cần phải được cải tiến nhằm hạn chế các rủi ro đáng tiếc. 

Đánh giá tiềm năng phát triển của Layer 2

Điểm khác biệt chính giữa Sidechain và các giải pháp Layer 2 là những nền tảng Layer 2 có được khả năng bảo mật tương tự như chuỗi chính. Cả Optimism và Arbitrum đều được hưởng lợi từ tính bảo mật của Ethereum cũng như tương thích với EVM. 

Bản cập nhật lớn nhất của Optimism vào ngày 11/11/2021, đã giúp nền tảng này mở rộng khả năng tương thích EVM ở bản tổng hợp lên mức tương đương EVM. Theo đó, các dự án trên Ethereum có thể triển khai trên Optimism mà không cần sửa đổi mã code của chúng, trong khi khả năng tương thích EVM thường vẫn yêu cầu sửa đổi hoặc triển khai hoàn chỉnh mã code cấp thấp hơn. 

Mặc dù, rất có thể việc triển khai thành công bản cập nhật đó là bước đệm để Optimism phát triển trong tương lai. Tuy nhiên, khi xét đến TVL, thì TVL của Uniswap trên Arbitrum tiếp tục tăng mạnh trong tháng 11/2021, nhưng trên Optimism lại giảm sau khi hoàn thành cập nhật.

Ngoài ra, khối lượng giao dịch của Uniswap trên Arbitrum chỉ sau 11 ngày (từ ngày 01/01/2021 – 11/11/2021) đã có thể đạt được khối lượng giao dịch của tháng 10/2021, ở mức 1,4 tỷ USD. Trong khi trên Optimism, Uniswap chỉ đạt hơn 200 triệu USD, con số này chỉ bằng khoảng một nửa khối lượng của tháng 10/2021.

Mặt khác, hành trình phát triển của cả 2 nền tảng Optimism và Arbitrum lại thiếu đi các chương trình khuyến khích. Đặc biệt là trong thời điểm nhiều hệ sinh thái cạnh tranh và chúng đều đã công bố các quỹ hỗ trợ hệ sinh thái phát triển và quan hệ đối tác lớn. 

Hiện tại, cả Optimism và Arbitrum đều chưa công bố bất kỳ kế hoạch nào về token. Nhìn chung thì đây cũng chính là cơ hội để người dùng theo dõi, trải nghiệm 2 nền tảng này. Trong tương lai, rất có thể cả 2 nền tảng này sẽ công bố các token gốc, thậm chí là Airdrop cho những người dùng sớm của nó. 

Kết luận

Trên đây là những thông tin xoay quanh sự phát triển của 2 nền tảng Layer 2 trên Ethereum. Nhìn chung thì Optimism ra mắt sớm hơn nhưng Arbitrum lại có phần nổi bật hơn khi TVL và khối lượng giao dịch của nó tăng trưởng nhanh hơn. Tuy nhiên, với bản cập nhật gần đầy của Optimism, cùng với sự phục hồi của Bitcoin, liệu rằng nền tảng này có thể vượt mặt được Arbitrum hay không.