Phân quyền, DAO và các mối quan tâm hiện tại của Web3

Các tổ chức tự trị phi tập trung có chức năng trung tâm là sự tương tác trên không gian Web3, nơi những người sáng tạo đang kiếm được nhiều tiền hơn bao giờ hết.

Cái mà chúng ta gọi là Web3 sẽ tập trung vào một hệ sinh thái các sản phẩm công nghệ được phân cấp, dựa trên mạng blockchain, có thể tương tác và không có trình xác thực đáng tin cậy truyền thống (chẳng hạn như các tập đoàn, tổ chức và cơ quan chính phủ). Nhưng chính xác thì điều này có nghĩa là gì?

Web3 là gì?

Web3, một thuật ngữ do Gavin Wood, chủ tịch của Web3 Foundation đặt ra, là giai đoạn tiếp theo của internet và có lẽ là tổ chức toàn xã hội. Web1 là thời đại của các giao thức mở, phi tập trung, nơi hầu hết các hoạt động trực tuyến liên quan đến việc duyệt các trang tĩnh riêng lẻ. Web2, mà chúng ta đang trải qua, là kỷ nguyên tập trung, trong đó một phần lớn giao tiếp và thương mại diễn ra trên các nền tảng cố định (đóng) và thuộc sở hữu của một số tập đoàn công nghệ, chịu sự kiểm soát tập trung của các cơ quan quản lý và cơ quan chính phủ.

Một điều thú vị về blockchain là bạn có thể thấy tất cả các giao dịch từng được xử lý trên chúng. Tính năng này, duy nhất đối với các blockchain công khai, sẽ tồn tại mọi lúc – hoặc ít nhất là cho đến khi ai đó tắt Internet.

Ngược lại, Web3 hướng tới giải quyết tất cả các vấn đề nảy sinh trong Web2 bằng cách trao quyền sở hữu dữ liệu và quyền lực đối với danh tính kỹ thuật số, hiện thuộc về các công ty công nghệ lớn, cho người dùng cá nhân.

Nói một cách khác, Web3 đề cập đến một hệ sinh thái trực tuyến phi tập trung dựa trên blockchain. Để hiểu rõ hơn về điều này, hãy xem hình bên dưới để so sánh kiến trúc của ứng dụng Web2 với kiến trúc của ứng dụng Web3.

Điều này có nghĩa là các nền tảng và ứng dụng được tạo trên Web3 sẽ không thuộc sở hữu của Gatekeeper trung tâm, mà là của chủ sở hữu thực sự của dữ liệu: Con người. Tóm lại, con người sẽ là trọng tâm chính của Web3.

Phân quyền và tin cậy trên Web3

Thay vì dựa vào một máy chủ tập trung duy nhất, Web3 đang được xây dựng trên các mạng blockchain, được hỗ trợ bởi mật mã để có thể lưu trữ dữ liệu trên các thiết bị phân tán (còn được gọi là “nút”) trên khắp thế giới.

Và các thiết bị phân tán như vậy có thể là bất cứ thứ gì – máy tính, máy tính xách tay hoặc thậm chí là các máy chủ mạnh mẽ hơn. Các thiết bị này đóng vai trò là khuôn khổ của mạng blockchain, giao tiếp với nhau để cho phép lưu trữ, phổ biến và bảo quản các giao dịch dữ liệu mà không cần trình xác thực bên thứ ba đáng tin cậy (chẳng hạn như tổ chức, công ty hoặc chính phủ).

Nói cách khác, nhờ có các nút chạy phần mềm blockchain, giờ đây có thể ghi chép phi tập trung về việc chuyển giao tài sản, không giống như bất cứ điều gì chúng ta đã thấy trước đây. Bây giờ, theo cách Web2 được xây dựng, chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc giao dữ liệu của mình cho các công ty công nghệ, chính phủ và các máy chủ lưu trữ tập trung tương ứng của họ.

Vì vậy, cần tin tưởng rằng những trình xác thực bên thứ ba truyền thống này sẽ sử dụng dữ liệu theo cách có đạo đức và an toàn. 

Trong cấu trúc hiện tại của web, dữ liệu rất dễ được giao dịch trên “thị trường tương lai hành vi” mà không biết điều này đang xảy ra và tác động của nó đến cuộc sống. Không có gì ngạc nhiên khi quyền sở hữu dữ liệu và danh tính phi tập trung, còn được gọi là danh tính tự chủ, được coi là điều kiện tiên quyết đối với Web3.

Niềm tin với khả năng tương tác Web3

Trong Web3, danh tính độc quyền và quyền sở hữu dữ liệu được quản lý bởi chính người dùng thông qua ví kỹ thuật số như MetaMask (tương thích với chuỗi khối Ethereum) hoặc Phantom (tương thích với chuỗi khối Solana). Những chiếc ví kỹ thuật số này hoạt động ít nhiều giống như một chiếc ví trong thế giới thực. Do đó, ví kỹ thuật số đóng vai trò là bằng chứng về danh tính Web3 của bạn, giữ an toàn cả tiền tệ và dữ liệu của bạn.

Ví này có khả năng tương tác, có nghĩa là nó có thể dễ dàng được tạo trên internet và hoạt động với các sản phẩm và hệ thống khác nhau, cho phép người dùng chọn ứng dụng phi tập trung nào có quyền truy cập vào dữ liệu và danh tính của họ. Ngoài ra, tất cả các giao dịch và tương tác trên mạng blockchain đều không được phép. Chúng không cần sự chấp thuận của trình xác thực bên thứ ba đáng tin cậy để hoàn thành. Những điều này quan trọng như thế nào?

Ngày nay, các cá nhân phải sử dụng thông tin đăng nhập Facebook hoặc Google của họ để truy cập vào nhiều ứng dụng trực tuyến. Điều này buộc họ phải giao dữ liệu của mình cho các công ty này. Ngược lại, trong Web3, các cá nhân sẽ sở hữu danh tính kỹ thuật số của họ. Bằng cách thay thế các bên thứ ba bằng công nghệ blockchain, Web3 mở khóa các mô hình kinh doanh và chuỗi giá trị hoàn toàn mới, nơi các trung gian tập trung không còn được ưa chuộng nữa. Cuối cùng, Web3 lấy đi quyền lực từ các bên trung gian và trả lại cho các cá nhân. Và bây giờ, chắc chắn, bạn phải tự hỏi liệu sự thay đổi quyền lực này có thực sự khả thi hay không?

Trên thực tế những người sáng tạo nội dung gần đây đã bắt đầu thử nghiệm các cách để nhận được phần lớn doanh thu từ công việc của họ. Và phần lớn điều này có thể được ghi nhận cho chức năng của hợp đồng thông minh, cụ thể là với NFT, cho phép cấu trúc tiền bản quyền thứ cấp, có nghĩa là người sáng tạo được trả tiền mỗi khi công việc của họ thay đổi trên thị trường mở. Nhờ sự thay đổi cơ bản này trong chuỗi giá trị, người sáng tạo đang kiếm được nhiều tiền hơn bao giờ hết.

Cùng với chuỗi giá trị mới này, Web3 đã tạo ra các tổ chức kinh tế hoàn toàn mới – DAO. Các tổ chức tự trị phi tập trung này là một chức năng trung tâm của sự tương tác trên không gian Web3. Hãy cùng tìm hiểu tại sao nhé.

DAO trong Web3

DAO là một tổ chức duy nhất, tự quản lý, được điều hành duy nhất bởi các hợp đồng thông minh blockchain, với các quy định và quy tắc thủ tục của riêng chúng, thay thế việc quản lý hoạt động hàng ngày bằng mã tự thực thi. Ưu điểm chính của DAO là công nghệ blockchain cung cấp cho DAO sự minh bạch hoàn toàn.

Tất cả các hành động và tài trợ của DAO có thể được nhìn thấy và phân tích bởi bất kỳ ai. Sự minh bạch này làm giảm đáng kể nguy cơ tham nhũng, hoạt động bất hợp pháp hoặc gian lận bằng cách ngăn thông tin quan trọng bị kiểm duyệt.

Hơn nữa, chính công nghệ blockchain đảm bảo rằng DAO duy trì mục đích của nó. Điều này giống như NFT, DAO cũng hoạt động với các hợp đồng thông minh có thể kích hoạt một hành động bất cứ khi nào, đáp ứng một số điều kiện xác định trước. Ví dụ: Trong trường hợp của DAO, một hợp đồng thông minh có thể đảm bảo rằng các đề xuất nhận được một lượng phiếu xác nhận nhất định sẽ tự động được ban hành.

Và không giống như các tổ chức truyền thống hoạt động từ trên xuống, các DAO hoạt động với cấu trúc phân cấp phẳng, cho phép tất cả các thành viên có tiếng nói trong các quyết định quan trọng ảnh hưởng đến bộ phận rộng lớn hơn, thay vì chỉ có các cổ đông sơ cấp.

Ngoài ra, các DAO dễ tiếp cận hơn với những người bình thường, vì rào cản gia nhập không cao. Thông thường, những người có thể đầu tư sớm vào một tổ chức thì họ sẽ thu được phần lớn lợi nhuận tài chính. Đây là những cá nhân cực kỳ giàu có và có mạng lưới quan hệ tốt.

Nhưng trong các DAO, điều này không còn phù hợp. Chúng có thể được truy cập toàn cầu và có sẵn với chi phí rất thấp.

Hiện tại, DAO đã được sử dụng để quản lý các cộng đồng và tài trợ cho các dự án, như quản lý một đội bóng rổ ở NBA hay thậm chí là cố gắng mua một bản in ấn bản đầu tiên của Hiến pháp Hoa Kỳ. Tuy nhiên, đường dẫn đến Web3 không phải lúc nào cũng dễ dàng.

Mối quan tâm hiện tại với Web3 là gì?

Ngày nay, người dùng bình thường cần rất nhiều sự học hỏi và thử nghiệm trong hành trình sử dụng công nghệ Web3. Việc các ứng dụng Web3 thiếu thiết kế thân thiện với người dùng hiện tại, gây cản trở trải nghiệm người dùng và dẫn đến việc tiếp cận gặp khó khăn.

Trên thực tế, những yếu tố như vậy là một rào cản đáng kể đối với hầu hết mọi người. Và khi xem xét thời gian cần thiết để khám phá và phát triển mã phần mềm, cũng như trọng tâm hiện tại của các nhà phát triển, mới có thể nhận ra trải nghiệm người dùng còn bao xa nữa.

Mặc dù nền tảng Web3 rất khó sử dụng, nhưng điều đáng chú ý là do mọi thứ quá mới nên hầu hết các nhà phát triển vẫn đang tập trung vào việc phát triển các công nghệ cơ bản.

Tương lai của Web3 nằm ở đâu?

Mọi thay đổi đáng kể đều đi kèm với rủi ro cao. Mặc dù một trong những lợi thế lớn của Web3 là nó trả lại quyền sở hữu dữ liệu cho chủ sở hữu thực sự của nó – con người. Nhưng “lợi thế” này cũng là thách thức lớn nhất của nó.

Nói một cách dễ hiểu hơn, không gian Web3 tối ưu hoàn toàn vẫn còn lâu mới xuất hiện và không ai có cơ sở để nhận định chính xác về hình thức của nó. Vì cơ sở hạ tầng Web3 được thiết kế để được phân cấp hoàn toàn và sử dụng mạng ngang hàng, phân phối với các trình xác thực tín nhiệm truyền thống (hoặc trung gian), mọi người sẽ hoàn toàn chịu trách nhiệm về dữ liệu của họ và các hoạt động tiền mã hoá của họ.

Điều này có nghĩa là người dùng cần phải vượt qua các rào cản văn hóa và thay đổi hành vi, như sẽ cần tìm hiểu ví kỹ thuật số là gì, cách hoạt động của khóa công khai và khóa riêng tư, các phương pháp bảo mật mạng nào là phù hợp nhất. Hay hành vi cũng phải thay đổi, người dùng phải thường xuyên cảnh giác trước các âm mưu lừa đảo, không bao giờ cung cấp khóa riêng tư của họ cho bên thứ ba… Nói tóm lại, người dùng sẽ không ủy quyền bảo mật danh tính và dữ liệu của họ cho bên thứ ba, do đó bản thân họ sẽ có trách nhiệm giữ cảnh giác mọi lúc.

Nói tóm lại, bảo mật vẫn không phải là sự thật phổ biến trong Web3. Bạn có thể tin tưởng vào blockchain, nhưng bạn có tin tưởng chính mình không? Ngoài ra còn có các vấn đề về khả năng mở rộng. Mặc dù không nhiều người cho rằng phân quyền là một điều xấu, nhưng các giao dịch chậm hơn trên Web3 chính là bởi vì, ở giai đoạn phát triển hiện tại trong cấu trúc blockchain, các mạng phi tập trung chưa mở rộng quy mô một cách thỏa đáng.

Ngoài ra, còn có phí gas – các khoản thanh toán mà người dùng phải chi trả để sử dụng chuỗi khối Ethereum, một trong hai nền tảng blockchain phổ biến nhất trên thế giới. Nói một cách khác, “gas” là khoản phí cần thiết để thực hiện thành công một giao dịch blockchain. Những khoản phí này có thể làm tăng giá trị của một giao dịch lên hàng trăm đô la Mỹ trong thời gian cao điểm.

Sau đó là câu hỏi hóc búa về phân quyền. Mặc dù các mạng blockchain và DAO có thể được phân cấp, nhưng nhiều dịch vụ Web3 sử dụng chúng hiện đang được kiểm soát bởi một số ít các công ty tư nhân. Và có những lo ngại xác đáng rằng ngành công nghiệp đang nổi lên để hỗ trợ web phi tập trung (Web3) có tính tập trung cao.

Trong mọi trường hợp, điều quan trọng cần nhớ là mặc dù vẫn còn một danh sách đáng kể các mối quan tâm và trở ngại cần vượt qua, nhưng Web3 vẫn còn sơ khai và những con người xuất sắc đang tích cực làm việc để giải quyết các vấn đề hiện tại.

Thế còn bạn? Bạn có nghĩ rằng chúng ta sẽ bước vào một kỷ nguyên mới với một Web3 thực sự phi tập trung và đề cao vào quyền riêng tư không? Bạn có nghĩ rằng nếu các nhà phát triển giải quyết các vấn đề hiện tại của Web3 một cách thành công, thì cuối cùng chúng ta sẽ đạt được tất cả những điều mong đợi trên?