Tất tần tật về hệ sinh thái của NEAR 

Để tiếp nối bài viết giới thiệu về NEAR Protocol và token NEAR, Coinvn sẽ cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết về hệ sinh thái của NEAR để độc giả có cái nhìn rõ ràng hơn về nền tảng này.

Tổng quan về hệ sinh thái của NEAR

Hệ sinh thái

Trước khi NEAR chính thức phát hành vào tháng 10/2020, đội ngũ dự án đã cho ra mắt mainnet alpha vào tháng 4/2020 và phiên bản beta vào tháng 9/2020. Tuy cũng nằm trong những blockchain chính mới nhất nhưng khi so với phần lớn các Layer 1 khác, việc tham gia vào hệ sinh thái NEAR đơn giản hơn nhiều. 

Khi sử dụng NEAR, bạn đăng ký ví thông qua trang web của họ. Thế nhưng không giống như MetaMask là tiện ích mở rộng của trình duyệt, ví của nền tảng thực sự được nhúng vào chính trình duyệt. Lý do là bởi NEAR được thiết kế để trông giống như Web 2.0 hơn. Thêm vào đó, bạn có thể tạo token của riêng mình một cách đơn giản với ví NEAR.

Để hỗ trợ người dùng Web 3.0 hiện nay, Aurora đã hợp tác với Consensys để làm cho Metamask tương thích với NEAR, từ đó giúp người dùng Ethereum tương tác dễ dàng hơn với giao thức. Với khả năng tạo khóa riêng tư sử dụng một lần, NEAR gửi khóa cho người dùng mới để truy cập vào NFT hoặc một số token nhằm hỗ trợ họ làm quen với nền tảng. Họ cũng đang khuyến khích người dùng mời những người khác bằng phương pháp “NEARDROP”.

Với người dùng thuộc các hệ sinh thái khác, NEAR có các cầu nối với các hệ sinh thái chính như Ethereum, Terra và Cardano. Cầu nối Ethereum được gọi là cầu nối Rainbow, là cầu nối phổ biến nhất tới NEAR với gần 750 triệu USD trong TVL. Kể từ khi ra mắt cầu nối Rainbow, khối lượng giao dịch hàng ngày trên mạng lưới rộng lớn NEAR đã tăng gấp 40 lần. Phần lớn các giao dịch cầu nối Rainbow được tính bằng stablecoin với hầu hết khối lượng tăng đột biến vào cuối tháng 12 nhờ tích hợp UST. Cầu nối đã được kiểm định bởi Consensys Diligence và ABDK Consulting trước khi ra mắt, giúp người dùng yên tâm hơn. 

Ngoài Rainbow, hơn 100 token được hỗ trợ trao đổi thông qua cầu nối AllBridge. Vào tháng 10/2021, cầu nối này đã được kiểm toán bởi công ty tư vấn Hacken và được cho là an toàn. 

Hệ sinh thái ứng dụng

Trong 2 năm qua, hệ sinh thái NEAR đã phát triển nhanh chóng. Ngày nay, có hơn 350 dự án giữa NEAR và Aurora với nhiều dự án được thêm vào mỗi ngày. Vào tháng 10/2021, NEAR đã khởi động quỹ tài trợ 800 triệu USD để phát triển hệ sinh thái. Các quỹ sẽ được điều chỉnh bởi một DAO mới ra mắt, với ít nhất 350 triệu USD dành cho DeFi, 100 triệu USD cho các công ty khởi nghiệp và 250 triệu USD cho các nhà phát triển. Đây là một trong những quỹ tài trợ lớn nhất từng được ra mắt cho Layer 1. 

Có thể nói rằng các nhà phát triển sẽ tiếp tục nhiệt huyết xây dựng trên NEAR với mức tài trợ tăng lên. Đối với các nhà phát triển quy mô nhỏ hơn, NEAR đã phát động cuộc thi MetaBUILD hackathon, trao giải thưởng trị giá 1 triệu USD để phát triển hệ sinh thái. Dưới đây là hình ảnh khá toàn diện về các dự án hiện có. 

Cơ sở hạ tầng

Với NEAR, Aurora và Octopus Network là hai dự án cơ sở hạ tầng quan trọng nhất. NEAR có kết nối với các công nghệ phụ trợ tiêu chuẩn ngành như IPFS và Ceramic để lưu trữ phi tập trung, Chainlink cho các dịch vụ Oracle và The Graph để lập chỉ mục. Đối với block exploration, NEAR có khả năng tương thích với Etherscan và đã xây dựng bộ block exploration gốc của riêng mình: NEAR block explorer cho mạng lưới chính và Aurorascan cho Aurora. 

Một mạng lưới các nhà khai thác bằng chứng cổ phần (PoS) cũng đã xuất hiện để ủy quyền các NEAR. Khả năng tương thích đã được xây dựng với nền tảng bảo hiểm hợp đồng thông minh phổ biến Insurace. Nhìn chung, hệ sinh thái đã và đang phát triển cơ sở hạ tầng cơ sở được mong đợi trên các chuỗi lớn hơn và nổi tiếng hơn.

DeFi

DeFi trên NEAR được ra mắt vào tháng 4/2021. Hiện có ba giao thức DeFi chính trên NEAR với hơn 20 giao thức bổ sung trên Aurora. Tổng cộng họ nắm giữ hơn 600 triệu USD trong TVL, NEAR xếp hạng thứ 17 về TVL trong số các nhà cung cấp lớn. Tại thời điểm này, sàn giao dịch phi tập trung Trisolaris (Aurora) và Ref Finance (NEAR) là những ứng dụng phổ biến nhất. Ứng dụng phổ biến thứ ba là Meta Pool – một phí bảo hiểm liquid staking tương tự như Lido trên Ethereum. Trước mắt, Curve and Sushi đang có kế hoạch ra mắt trên NEAR. 

Ứng dụng phổ biến nhất trong hệ sinh thái rộng lớn NEAR (56% TVL) và đặc biệt là trên Aurora (75% TVL) là Trisolaris. Trisolaris là một sàn giao dịch phi tập trung và là bản fork của giao thức SushiSwap phổ biến. Vì thừa hưởng tốc độ và chi phí thấp của NEAR trong khi thanh toán phí bằng ETH, Trisolaris trở nên phổ biến hơn Ref Finance. Thêm vào đó, Trisolaris cũng đang xem xét áp dụng cấu trúc token Ve (cấu trúc này được biết đến nhiều qua Curve).

Ứng dụng DeFi lớn nhất trên chuỗi NEAR chính (chiếm hơn 70% TVL ở đó) là Ref Finance. Trong hệ sinh thái NEAR rộng lớn hơn (bao gồm các ứng dụng Aurora), Ref chiếm khoảng 19% TVL. Ref Finance là một nhà tạo lập thị trường tự động cho phép giao dịch không cần phép đối với bất kỳ token nào trên mạng lưới NEAR. Để cung cấp tính thanh khoản, người dùng cần kiếm được token REF. Tương tự như các DEX chính khác, Ref Finance được điều chỉnh bởi DAO. Giao thức đã huy động được 4,8 triệu USD vào tháng 2/2022 từ Jump, Dragonfly và Alameda. 

Các NFT và trò chơi

NFT và trò chơi đang ngày càng trở nên phổ biến trên NEAR do chi phí giao dịch thấp và độ trễ cao. Trong đó, Mintbase là nền tảng NFT lớn nhất của NEAR. Nền tảng này xây dựng dựa trên việc mua và bán NFT truyền thống giữa người dùng để cho phép phân chia tiền bản quyền hoặc thanh toán giữa nhiều chủ sở hữu ví. Họ cũng đã xem xét nghiêm túc các mối quan tâm về lưu trữ trong ngành NFT và hợp tác với Arweave để lưu trữ phi tập trung. 

Ở lần đầu ra mắt vào nửa cuối năm 2021, bộ sưu tập NFT Hip Hop Heads đã giao dịch với khối lượng hơn 0,5 triệu USD trên Mintbase. Mintbase cũng hợp tác với nghệ sĩ nổi tiếng DeadMau5 để ra mắt NFT vào tháng 12/2021 trên nền tảng của họ. Mặc cho những thành công đến từ các dự án này, cơ sở người dùng Mintbase cho đến nay vẫn chưa được đảm bảo là ổn định.

Do cấu trúc tài khoản độc đáo của NEAR, các nhà xây dựng NFT có thể bán tài khoản của họ cho các bên thứ ba nếu họ muốn. Nhờ đó, chủ tài khoản mới được cung cấp dòng doanh thu trong tương lai từ việc bán vĩnh viễn NFT đó. Tuy nhiên, việc chuyển này không đơn giản trên các nền tảng khác. Ví dụ: Pudgy Penguins NFT phổ biến trên Ethereum đã cố gắng trong gần ba tháng để chuyển đổi chủ sở hữu dự án của họ nhưng vẫn tiếp tục đối mặt với nhiều rào cản sau đó.

Trò chơi trên NEAR vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển, có nhiều thông báo đưa ra nhưng có rất ít trò chơi thực sự được tung ra kể từ quý 1 năm 2022. Các studio game của Web 3.0 đã huy động được hàng triệu USD để xây dựng trò chơi trên NEAR. Với kế hoạch tung ra hơn 500 game trên NEAR vào cuối năm 2022, OP Games đã huy động được 8 triệu USD. Một studio khác là Vorto Gaming đã huy động được 4 triệu USD. 

Hệ sinh thái dành cho nhà phát triển

Mức tăng trưởng của nhà phát triển trên NEAR vào năm 2021 là một trong những mức ấn tượng nhất trong số Layer 1. NEAR là giao thức nhanh thứ hai từ trước đến nay đối với hơn 400 nhà phát triển, chỉ đứng sau BNB. Trong tổng số các nhà phát triển vào năm 2021, NEAR đã tăng hơn 4 lần và chỉ đứng sau Solana. Tăng trưởng tiếp tục vào năm 2022 với hơn 500 nhà phát triển tích cực khác đã đạt được trong tháng 1 và tháng 2. 

Các nhà phát triển này không chỉ hỗ trợ các dự án nhỏ. Vào năm 2021, NEAR đứng thứ ba về mức tăng trưởng của các nhà phát triển toàn thời gian với 291%. Terra và Solana nhỉnh hơn một chút so với NEAR với mức tăng trưởng lần lượt là 313% và 307%. Với hơn 100 nhà phát triển hoạt động toàn thời gian, NEAR chỉ xếp sau Cosmos, Solana, Polkadot, Ethereum và Bitcoin. Sự tăng trưởng trong năm 2021 hầu hết là ở thời điểm trước khi công bố quỹ phát triển hệ sinh thái.

Bên cạnh đó, NEAR Treasury cũng được xây dựng để hỗ trợ phát triển hệ sinh thái một cách lâu dài. Thông qua ủy quyền 10% phí giao dịch, quỹ có cơ chế tài trợ tích hợp được tái đầu tư vào phát triển hệ sinh thái. Để tạo nền móng cho sự phát triển bền vững của hệ sinh thái, NEAR cũng tổ chức các cuộc thi viết mã code dành cho sinh viên trung học và đại học.

Đánh giá về NEAR

NEAR và các đối thủ cạnh tranh

Trong không gian Layer 1, cuộc đua đang diễn ra giữa các giao thức mới và giao thức cũ để đạt được tốc độ mạng tối đa với chi phí thấp và bảo mật tối đa. Mỗi đối thủ cạnh tranh đã thực hiện một cách tiếp cận khác nhau để tối đa hóa từng vector này trong khi thực hiện một loạt các đánh đổi về việc tập trung hóa. Lý tưởng nhất là blockchain tốt nhất sẽ nhanh chóng, an toàn, được sử dụng rộng rãi và hoàn toàn phi tập trung.

Nhiều số liệu thống kê về thông lượng và độ trễ chỉ là lý thuyết vì phần lớn các blockchain này không đạt đến công suất tối đa như đã được quảng cáo. Tuy nhiên, NEAR hiện đang đứng đầu về nhiều chỉ số chính, bao gồm chi phí giao dịch, giao dịch tối đa mỗi giây và lợi nhuận staking. NEAR đang tụt lại trong nhiều danh mục phân quyền, bao gồm số lượng trình xác thực, chi phí để chạy một nút và hệ số Nakamoto.

NEAR có kế hoạch phân quyền khi nó phát triển, không giống như một số đối thủ cạnh tranh tập trung khác như BNB. NEAR đang dần thêm các phân đoạn khi mạng lưới phát triển. NEAR thưởng cho những người xác thực đang làm việc trên các phân đoạn ít phổ biến hơn, do đó khuyến khích các nhóm trình xác thực nhỏ hơn. 

Định giá

So với đối thủ gần nhất của nó là Solana, được tung ra gần như cùng thời điểm, NEAR thực sự rẻ hơn dựa trên cơ sở giá trên doanh thu và gần như giống hệt nhau khi tính đến tỷ lệ tăng trưởng doanh thu. Giá trị thị trường của Solana vẫn cao hơn NEAR 3 lần và gấp 8 lần tại một số điểm nhất định. 

Hoạt động của người dùng thúc đẩy giá token trong ngắn hạn và dài hạn. Khi nhìn vào các chỉ số chính như hoạt động của người dùng và nhà phát triển, các số liệu thống kê chính có vẻ như đã ổn định. Khối lượng giao dịch đã đạt mức cao khoảng 300.000 mỗi ngày, trong khi các tài khoản đang hoạt động là 20.000 mỗi ngày.

Một yếu tố hạn chế về phía nhu cầu đối với token khó định lượng, đó là NEAR hiện chỉ được list hạn chế trên một số sàn giao dịch: Binance, Upbit, Kucoin và Huobi. Nó không được list trên Kraken, FTX US, BitStamp hoặc Coinbase. Các đối thủ cạnh tranh chính là Avalanche, Solana và Cardano được niêm yết trên tất cả các sàn giao dịch này. 

Vấn đề chính với việc niêm yết dường như chỉ là số lượng tuyệt đối các sàn giao dịch token mới phải niêm yết vào lúc này. Ngoài ra còn có rất nhiều công việc kỹ thuật để trao đổi tích hợp một giao thức mới và duy trì dữ liệu định giá chính xác, đặc biệt là khi sở hữu công nghệ mới và thay đổi nhanh chóng như NEAR. Việc thiếu niêm yết trên các sàn giao dịch lớn đương nhiên hạn chế số lượng người mua, đặc biệt là người mua ở Hoa Kỳ.

Cuối cùng, như chúng ta đã thảo luận trước đó, NEAR đã làm xáo trộn lịch trình mở khóa token của họ, điều này đã tạo ra áp lực bán liên tục. Theo tài liệu dự án, có vẻ như phần lớn việc mở khóa token chủ yếu sẽ được hoàn thành vào tháng 10/2022, 24 tháng sau khi ra mắt mainnet. Những nhà đầu tư có token đã được mở khóa sẽ có giá dưới 0,5 USD. Ở mức giá ngày hôm nay, họ sẽ ngay lập tức có thể thu về lợi nhuận gấp 20 lần, vì vậy không có gì ngạc nhiên khi động lực này đã tạo ra áp lực giảm đối với NEAR. 

Tất cả các token của Solana đã được mở khóa vào đầu tháng 1/2021 và phần lớn token Avalanche đã được mở khóa vào tháng 8/2021. Sau một số áp lực bán giảm ban đầu, cả hai token đều hoạt động khá tốt. 

Rủi ro

Tập trung hóa các trình xác thực

Tại thời điểm hiện tại, NEAR có khoảng 100 nút xác nhận các giao dịch và con số này đã tăng gấp đôi kể từ cuối năm 2021. Việc trở thành người xác thực cũng khá tốn kém ở mức khoảng 1.000.000 USD, con số này đã giảm vào tháng 11/2021. NEAR đã cam kết giảm chi phí cho trình xác thực và tăng tổng số trình xác thực. Trong khi NEAR đang đi đúng hướng về chi phí và phân cấp, nó vẫn phụ thuộc nhiều vào việc ủy ​​quyền cho các staker nhỏ hơn.

Dễ dàng di chuyển

Hầu hết các hoạt động trong hệ sinh thái NEAR đều trên ứng dụng tương thích Aurora EVM. Tuy thật tuyệt khi các nhà phát triển có thể dễ dàng chuyển các ứng dụng, nhưng điều này hoạt động theo cả hai cách. Trên thực tế, 500 triệu USD trong số 600 triệu USD trong TVL nằm trên Aurora. Các nhà phát triển có thể sử dụng các ứng dụng tương thích với EVM của họ và sử dụng nếu họ muốn. 

Mô hình khởi động EVM này đã có nhiều kết quả khác nhau. Ví dụ: Polygon duy trì gần như gấp đôi số lượng nhà phát triển chuỗi chéo so với các nhà phát triển chính trên hệ sinh thái Polygon sau hơn 5 năm. Avalanche cũng vậy sau 5 năm. Celo đã quản lý để hỗ trợ các nhà phát triển chính của họ để họ vượt các nhà phát triển chuỗi chéo. Khả năng tương thích EVM là một sự tương thích tuyệt vời nhưng sau đó, các nhà phát triển phải được khuyến khích xây dựng các ứng dụng gốc ở đó.

Tiếp thị và nhận thức về thương hiệu

NEAR chưa được tiếp thị nhiều và tăng độ nhận thức về nền tảng. Solana ra mắt vào thời điểm tương tự, sự chú ý cũng như sự tăng giá về cơ bản là khác nhau. NEAR đã liên tục tạo ra nội dung kỹ thuật mạnh mẽ nhưng không tìm thấy mối liên hệ trực tiếp với những người không am hiểu kỹ thuật. Một phần là do nền tảng này thiếu một nhà lãnh đạo nổi trội được nhiều người theo dõi và ủng hộ như các Layer 1 khác đều có: Ethereum (Vitalik), Terra (Do Kwon), Avalanche (Emin Gün Sirer), Solana (thông qua Sam Bankman-Fried) và BNB (CZ). Một lý do khác có thể là từ việc thiếu niêm yết NEAR trên các sàn giao dịch lớn của Hoa Kỳ.

Codebase

Về phương diện dành cho các nhà phát triển, NEAR đang cạnh tranh trực tiếp với Solana. Trong khi NEAR có nhiều ngôn ngữ có thể được mã hóa, ngôn ngữ chính trên Solana là Rust. Nhu cầu về mã hóa rất cao dẫn đến sự cạnh tranh khốc liệt giữa 2 nền tảng này. Cả hai giao thức đều được tài trợ tốt bởi vốn đầu tư mạo hiểm nhưng về giá thì Solana cao hơn NEAR và xuất hiện nhiều hơn trên truyền thông và nhìn chung đang thu hút nhiều nhà phát triển hơn.

Cạnh tranh

NEAR có nhiều tính năng hấp dẫn đối với người dùng nhưng có vẻ như người dùng mới chỉ chậm rãi tham gia vào hệ sinh thái. NEAR hy vọng rằng các khoản hoàn vốn của nhà phát triển và nguồn vốn mạo hiểm sẽ thúc đẩy động lực này, nhưng cho đến nay điều đó vẫn còn hạn chế.

Thiếu thử nghiệm

NEAR có các thông số kỹ thuật đáng kinh ngạc nhưng một khi mạng lưới mở rộng quy mô đến một số lượng lớn các giao dịch, liệu mạng lưới đó có thể chịu được thông lượng không? Solana đưa ra tuyên bố về thông lượng rất cao. Khả năng mở rộng của NEAR sẽ cần phải được thử nghiệm trước khi có được niềm tin từ người dùng.

Lộ trình tương lai của NEAR

Sự phát triển hiện tại và tương lai cho NEAR được điều phối bởi tổ chức NEAR. Nền tảng NEAR hiện chỉ có ba thành viên hội đồng quản trị định hướng tương lai của giao thức. Mục tiêu trong tương lai là sử dụng các DAO và các hiệp hội (guild) để trao quyền cho cộng đồng trong tương lai. Guild là một tính năng khá độc đáo của NEAR, mặc dù chúng hoạt động theo cách tương tự như DAO ở chỗ chúng là các bên có tổ chức, phi tập trung, tập hợp xung quanh một mục đích chung. 

Các nhóm khác nhau ở chỗ họ thực sự tập trung vào việc đoàn kết theo một bộ kỹ năng hoặc niềm đam mê chung và sau đó tận dụng điều đó để đóng góp cho tổ chức hoặc để hoàn thành một số mục tiêu. Một hiệp hội có thể đóng góp cho nhiều DAO. Họ hoạt động giống như các phòng ban khác nhau của một công ty (tức là kế toán, tiếp thị và nhân sự). Việc trao quyền đầu tiên cho cộng đồng đã bắt đầu từ việc quỹ NEAR chuyển giao trang Medium của mình.

Về việc phát triển kỹ thuật, lộ trình của NEAR được công khai và cập nhật liên tục. NEAR có kế hoạch tiếp tục tăng số lượng trình xác thực, chính vì thế rào cản gia nhập để trở thành trình xác thực được hạ thấp. NEAR cũng có kế hoạch tiếp tục tăng số lượng phân đoạn khi mạng lưới phát triển. Nhóm nghiên cứu cũng đang tìm cách kích hoạt một số cải tiến về phí gas khi mức sử dụng tăng lên.

Tổng kết

Đội ngũ và công nghệ đằng sau NEAR có chất lượng cực kỳ cao, nhưng việc thực thi và áp dụng trên thị trường vẫn tồn tại những rủi ro nhất định. Tuy nhiên, nếu chúng ta đang sống trong một thế giới đa dạng thì NEAR phải có một vị trí nhất định. Với sự đầu tư bằng vốn mạo hiểm, tăng trưởng phát triển, đội ngũ xuất sắc và công nghệ tốt nhất trong lớp, NEAR có cơ hội đầu tư hấp dẫn, mặc cho một số khó khăn mà nó phải đối mặt.