Những điều về Polygon zkEVM có thể bạn chưa biết?

zkEVM là phần mềm hỗ trợ zk-Rollups, một công nghệ hợp đồng thông minh thu thập các giao dịch Ethereum để tăng dung lượng của mạng. Ý nghĩa của công nghệ này đối với giá trị và tăng trưởng của ETH là gì? 

Tầm quan trọng của Polygon trong DeFi

Câu chuyện về Tài chính phi tập trung (DeFi) là câu chuyện về chuỗi khối Ethereum lưu trữ hàng trăm ứng dụng Dapp. Các ứng dụng phi tập trung này sử dụng các hợp đồng thông minh để tái tạo thế giới tài chính truyền thống trên chuỗi, loại bỏ các CEO, thư ký và chủ ngân hàng khỏi quy trình.

Thật không may, mặc dù Ethereum có lợi thế của người đi trước và chiếm phần lớn thị trường DeFi, nhưng nó vẫn không thể xử lý nhiều lưu lượng truy cập và phí gas cao. 

Mặc dù tình hình đó đã cải thiện sau khi nâng cấp Surge của Ethereum, nhưng cần phải có thêm một số giải pháp khác để tiếp tục phát triển hệ sinh thái Ethereum.

Từ năm 2020 – 2022, giao dịch hàng ngày của Ethereum vượt ngưỡng 1 triệu. Để thu hút nhiều người dùng và lưu lượng truy cập hơn, Ethereum đã triển khai nhiều chuỗi khối Layer 2, bao gồm Arbitrum, Optimism và Polygon.

Các mạng này sử dụng các hợp đồng thông minh để thu thập hàng nghìn giao dịch từ hệ sinh thái của Ethereum, gộp chúng lại và đưa chúng trở lại mạng chính Ethereum dưới dạng các giao dịch đơn lẻ. Do đó, mạng của Ethereum không bị quá tải và không bị tắc nghẽn, tính năng chính cần thiết cho khả năng mở rộng áp dụng hàng loạt.

Trong tất cả các giải pháp về khả năng mở rộng, Polygon (mã thông báo gốc của nó là MATIC) đã có hiệu quả trong việc thúc đẩy quan hệ đối tác để phát triển hệ sinh thái của Ethereum:

• Adobe — bộ chỉnh sửa phần mềm ra mắt được tích hợp tính năng tạo NFT trên Polygon.
• Starbucks — chuỗi cửa hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) toàn cầu đã ra mắt chương trình khách hàng thân thiết dựa trên NFT.
• Adidas, Prada và Reddit — đã ra mắt thị trường NFT của họ trên Polygon.
• Stripe — bộ xử lý thanh toán để tích hợp thanh toán USDC stablecoin qua Twitter trên Polygon.
• Meta — Giao dịch NFT trên Instagram thông qua Polygon.
• Disney — Polygon giúp gã khổng lồ giải trí với chương trình nghiên cứu, chọn lọc ý tưởng dành cho thực tế tăng cường (AR), AI và NFT.

Polygon zkEVM là gì?

zkEVM hay còn gọi là Zero Knowledge Ethereum Virtual Machine là một giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 cho phép các nhà phát triển triển khai liền mạch bất kỳ hợp đồng thông minh Ethereum nào đến Layer 2 có quy mô vô hạn bằng cách sử dụng các ZK Proofs.

zkEVM sẽ tương thích hoàn toàn với Máy ảo Ethereum (Ethereum Virtual Machine) có nghĩa là mọi công cụ hoặc dApp trên Ethereum được sử dụng theo cách giống hệt trên zkEVM. Người dùng và các nhà phát triển sẽ được hưởng những lợi ích của ZK Proofs, đồng thời được hưởng lợi từ sự phân quyền, bảo mật của Ethereum. 

Polygon tăng quy mô Ethereum bằng zkEVM như thế nào?

Polygon sử dụng các giải pháp mở rộng Miden, Edge, Zero, Nightfall, Avail, Hermes và zkEVM. Trong đó, zkEVM đang ngày càng trở nên phổ biến do có nhiều ưu điểm. Vậy zkEVM chính xác là gì?

Polygon zkEVM dựa trên mật mã không kiến ​​thức (zk) trong khi vẫn duy trì khả năng tương thích hoàn toàn với Ethereum. Đây là nơi EVM — Máy ảo Ethereum phát huy tác dụng. Tất cả phần mềm chạy trên một số loại khuôn khổ. Ví dụ: Trò chơi điện tử hiện đại chạy trên Unreal Engine 5. Công cụ này cung cấp năng lượng cho tất cả nội dung logic và hình ảnh/âm thanh mà nhà phát triển triển khai cho người chơi

Tương tự như vậy, EVM là framework phần mềm cơ bản hỗ trợ logic của tất cả các hợp đồng thông minh Ethereum, được sử dụng trong việc cho vay Dapp, sàn giao dịch hoặc trò chơi chuỗi khối. Để hiểu đầy đủ về zkEVM, trước tiên chúng ta phải tìm hiểu kỹ về zk-Rollups.

zk-Rollups là gì?

Vấn đề chính trong việc sử dụng mạng Layer 2 là mở rộng dữ liệu mà không ảnh hưởng đến tính bảo mật của các giao dịch Ethereum. Đảm bảo rằng các khối dữ liệu gian lận không được thêm vào mạng Ethereum cũng là điều rất quan trọng.

Một zk-Rollups gói các giao dịch Ethereum một cách thông minh. Zero-knowledge vừa là biện pháp bảo vệ quyền riêng tư vừa là biện pháp tiết kiệm dữ liệu. Để hiểu zk, thật hữu ích khi liên tưởng bộ phim Eyes Wide Shut. Hãy tưởng tượng tham gia vào một xã hội bí mật. Tại một cuộc họp, hai điều kiện phải được đáp ứng:

• Rằng tất cả các bên là một phần hợp pháp của xã hội bí mật.
• Rằng không có bên nào tiết lộ danh tính của họ cho nhau.

Zero-knowledge proofs cho phép mang đến sự đảm bảo như vậy mà không tiết lộ dữ liệu cần thiết để cung cấp nó. Chính xác hơn, zk-Rollups chỉ lấy một phần dữ liệu để xác thực giao dịch là đúng hay sai. Đổi lại, zk-Rollups chỉ lưu trữ bằng chứng cùng với dữ liệu giao dịch nén cần thiết để phân biệt giao dịch này với giao dịch khác.

Với cả dữ liệu được giảm và nén theo lô, thông lượng mạng được tăng lên rất nhiều. Ở phạm vi cao hơn, zk-Rollups cung cấp 40.000 giao dịch mỗi giây (tps), so với 14tps của Ethereum, thậm chí sau sự kiện The Merge.

Tính năng của zkEVM và zk-Rollups 

Việc xây dựng một zkEVM đầy đủ chức năng sẽ khuyến khích sự phát triển của các dự án ZK-rollup tương thích với EVM. Điều này sẽ đem lại một số lợi ích sau:

• Khả năng mở rộng an toàn
• Chi phí rẻ hơn
• Hưởng lợi từ Ethereum

Khả năng mở rộng an toàn

ZK-rollups tương thích với EVM có thể khắc phục các vấn đề về thông lượng của Ethereum mà không làm suy yếu sự bảo mật của mạng. Giống như các giao thức mở rộng quy mô khác, ZK-rollups không bị gánh nặng bởi các quy tắc giao thức đồng thuận của Ethereum và có thể tối ưu hóa tốc độ thực thi. Một số ước tính cho thấy ZK-rollups có thể xử lý ~ 2000 giao dịch mỗi giây mà không phải chịu phí cao của Ethereum. 

Tuy nhiên, ZK-rollups có đảm bảo bảo mật cao hơn so với các dự án mở rộng quy mô khác; với việc xác minh tính đúng đắn của tính toán ngoài chuỗi với các bằng chứng hợp lệ. Điều đó có nghĩa là các giao dịch được thực hiện bởi các hợp đồng thông minh trên Layer 2 có thể được xác minh một cách đáng tin cậy trên Layer 1 (Ethereum) mà không cần các nút phải thực hiện lại các hoạt động. Điều này có thể làm tăng đáng kể tốc độ xử lý của Ethereum mà không làm giảm tính bảo mật. 

Chi phí rẻ hơn

Rollups lấy bảo mật từ Ethereum Mainnet bằng cách ghi dữ liệu giao dịch vào Ethereum dưới dạng CALLDATA. Khác với Optimistic Rollups, ZK-rollups có đủ khả năng đăng dữ liệu tối thiểu lên Ethereum vì các Proofs (bằng chứng) hợp lệ đã đảm bảo độ tin cậy của các chuyển đổi trạng thái. ZkEVM thậm chí có thể bỏ qua các đầu vào giao dịch và chỉ xuất bản các thay đổi trạng thái cuối cùng, giảm hơn nữa các yêu cầu CALLDATA. 

Điều này có lợi cho các nhà phát triển và người dùng vì một phần lớn chi phí tổng hợp đến từ việc đăng dữ liệu trên chuỗi. Bằng cách giảm CALLDATA xuống mức tối thiểu, ZK-rollups có thể làm cho việc sử dụng dApps rẻ hơn, như các sàn giao dịch phi tập trung, thị trường NFT,…

Hưởng lợi từ Ethereum

1 điểm nổi bật quan trọng nhất để xây dựng các zkEVM tương thích với EVM là tận dụng các hiệu ứng mạng của Ethereum. Là nền tảng hợp đồng thông minh lớn nhất thế giới, Ethereum có một hệ sinh thái lớn cung cấp giá trị cho cả nhà phát triển và dự án. 

Dấu ấn đáng chú ý

Trước đây, zk-Rollups khó lập trình hơn do thiếu khả năng tương thích hoàn toàn với EVM. Vì vậy, bản cập nhật Polygon zk-EVM là một bước đột phá quan trọng mang lại cả hiệu suất và tính tương đương EVM.

Sau khi mạng chính Polygon zkEVM trực tuyến vào năm 2023, chúng ta có thể sẽ thấy sự bùng nổ của Dapp. Hiện tại, chúng ta đã chứng kiến ​​mức triển khai hợp đồng thông minh kỷ lục, tăng 160% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng 9 năm 2022. 

Sự tăng trưởng này xảy ra trong thị trường gấu là một dấu hiệu tốt cho thấy hệ sinh thái của Ethereum sẽ tiếp tục phát triển. Về phía người dùng, họ sẽ tận dụng lợi thế của việc giảm đáng kể phí chuyển tiền, vốn là trở ngại nghiêm trọng của Ethereum kể từ khi nó ra mắt.