Blockchain Solana phi tập trung hơn chúng ta nghĩ

Số lượng Validator ấn tượng

Đã 12 tháng kể từ khi nền tảng Solana công bố số lượng trình xác thực đang hoạt động vượt qua 1.000 và hiện Solana có 1.875 trình xác thực đang hoạt động.

Điều này giúp Solana trở thành một trong những blockchain Proof of Stake có trình xác thực hoạt động tích cực nhất trong không gian DeFi.

Hầu hết các trình xác thực đều ở Hoa Kỳ và Đức 

Validators.app là một công cụ giúp chúng ta kiểm tra vị trí của các trình xác thực của Solana. Thông qua dữ liệu của công cụ này, chúng ta có thể thấy một nửa trình xác thực của Solana nằm ở Hoa Kỳ và Đức. 

Mặc dù, đây là một vấn đề lớn, nhưng Solana không phải là blockchain duy nhất gặp phải. Nếu chúng ta nhìn vào vị trí của các node của Ethereum (không phải tất cả đều là trình xác nhận), thì Mỹ là nơi tập trung nhiều node của Ethereum nhất, chiếm 46% thị phần và Đức với 12%. Avalanche, mạng lưới có hơn 1.000 trình xác thực, với hơn 75% trình xác thực của nó nằm ở Mỹ và Đức.

Tính đa dạng địa lý của trình xác thực rất quan trọng

Nếu quá nhiều trình xác thực tập trung ở cùng một nơi, sức mạnh của một blockchain sẽ phụ thuộc vào các chế độ quản lý của các quốc gia đó. Trình xác thực chuyên nghiệp là các doanh nghiệp, sử dụng tài khoản ngân hàng và sàn giao dịch tiền mã hóa, tạo mối quan hệ hợp đồng với các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ hoặc trung tâm dữ liệu, thực hiện các chức năng tính lương, nhân sự và nộp thuế. Các quy định thay đổi đặt các hoạt động kinh doanh này vào tình trạng nghi vấn. 

Ví dụ điển hình nhất là lệnh cấm khai thác Bitcoin của Trung Quốc vào tháng 5 năm 2021, buộc các thợ đào phải nhanh chóng chuyển địa điểm và khiến hashrate của Bitcoin giảm mạnh 50% trong hai tuần.

Thay đổi quy định không phải là lý do duy nhất để tìm kiếm sự đa dạng về địa lý. Năm 2011, trận động đất và sóng thần chết người ở Nhật Bản đã kiểm tra nghiêm túc khả năng phục hồi của các trung tâm dữ liệu và toàn bộ lưới điện. Everstake – một công ty tại Ukraine, hiện là công ty xác thực Solana lớn nhất. Giám đốc điều hành của họ tuyên bố đã chuẩn bị sẵn sàng cho cuộc chiến, giải thích rằng “một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh là đánh giá và giải quyết tất cả các rủi ro tiềm ẩn”.

Mặc dù chúng ta có thể tranh luận về định nghĩa chính xác của “phân quyền”, nhưng lý tưởng nhất là có các trình xác thực trải rộng trên toàn cầu – Solana và các blockchain khác có chỗ để cải thiện trong danh mục này.

Hầu hết các trình xác thực đều được lưu trữ trên AWS và Hetzner

Sự xuất hiện của điện toán đám mây đã giúp dễ dàng tạo ra các nút và trình xác nhận blockchain. Việc trả phí hàng tháng cho Amazon Web Services (AWS), khiến người dùng lo lắng về trung tâm dữ liệu, cũng như phần cứng. Tất cả những gì bạn phải làm là chạy ứng dụng khách để vận hành các trình xác thực. Mặc dù không phải là lựa chọn rẻ nhất, nhưng nó dễ dàng và an toàn hơn so với việc chạy máy tại nhà, nơi mà việc ngắt kết nối internet hoặc nguồn điện có thể dẫn đến những sai lầm nghiêm trọng.

Khi các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ tiện lợi này trở nên phổ biến, các blockchain trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào chúng. Ngày nay, hơn một phần ba trình xác thực Solana chạy trên Hetzner và chỉ dưới một phần năm chạy trên OVH. Avalanche, có đầy đủ 45% trình xác thực đang chạy trên Amazon. Trên Ethereum, gần một phần ba số node chạy trên Amazon.

Điều này rất quan trọng vì ngay cả các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ lớn nhất cũng không tránh khỏi tình trạng ngừng hoạt động – AWS đã phải chịu ba lần ngừng hoạt động vào tháng 12 năm 2021. Việc phụ thuộc quá mức vào một nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ duy nhất, đặc biệt là một trung tâm dữ liệu duy nhất sẽ rất nguy hiểm cho một blockchain. Nếu một phần lớn các nút chuyển sang ngoại tuyến cùng một lúc, thì sẽ có rất nhiều nghi vấn xoay quanh việc mạng lưới có đạt được sự đồng thuận hay không.

Thiếu phân quyền của trình xác thực không chỉ là vấn đề của Solana

Mặc dù các dữ liệu được trình bày ở trên cho thấy Solana đạt được những con số ấn tượng về trình xác thực, nhưng đó cũng có thể là một nguyên nhân đáng lo ngại. Đúng là mạng Solana phụ thuộc quá nhiều vào các node ở Hoa Kỳ, Đức và một số ít nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ. Đây không phải là vấn đề chỉ giới hạn ở Solana và ở cấp độ trình xác thực, Solana thực sự có thể là một trong những blockchain “kém tập trung nhất”.

Sự tuân thủ quá mức của các blockchain lớn ngày nay trên các quốc gia cụ thể và các nhà cung cấp dịch vụ lưu trữ làm giảm đáng kể khả năng phục hồi của các mạng blockchain đó. Chúng ta nên có một cái nhìn tổng thể về các blockchain của mình và suy nghĩ về cách cải thiện khả năng phục hồi của chúng trước khi cáo buộc bất kỳ chuỗi đơn lẻ nào là “tập trung”.

Những liquid staking pool như Lido Finance đang đi đầu trong thách thức này, vì họ chịu trách nhiệm tập hợp một loạt các trình xác nhận. Lido Finance đang tìm cách giải quyết rủi ro về các vấn đề kết nối mạng, thỏa hiệp nhà điều hành và nắm bắt quy định bằng cách tạo ra một bộ xác thực đa dạng và mạnh mẽ, không liên quan về mặt pháp lý và vật lý, được phân phối theo địa lý và pháp lý, đồng thời có sự thay đổi của cơ sở hạ tầng tại chỗ và các nhà cung cấp đám mây.

Tuy nhiên, chúng ta cần xem xét nhiều biến số hơn khi đánh giá sự phân cấp của một blockchain, vì vậy hãy quay lại Solana và kiểm tra việc phân phối các token được stake giữa các trình xác thực.

Hệ số Nakamoto: Cộng đồng của Solana quan tâm đến việc phân phối cổ phần

Không chỉ số lượng trình xác thực là yếu tố quan trọng để xác định sự phân cấp của mạng mà còn là việc phân phối token được đặt giữa các trình xác thực đó. Một blockchain có thể có hàng nghìn trình xác thực, nhưng nếu 99% token được stake bởi một trình xác thực duy nhất, thì trình xác thực đó sẽ kiểm soát quá trình sản xuất khối và chuỗi khối.

“Hệ số Nakamoto” là số liệu do Balaji Srinivasan đặt ra và được đặt theo tên người tạo ra Bitcoin. Nó được định nghĩa là số lượng người xác thực nhỏ nhất đã tích lũy cổ phần 33% số token đã đặt cọc của mạng. Về lý thuyết, tùy thuộc vào cơ chế đồng thuận của mạng, sự thông đồng của những người xác thực này sẽ có thể kiểm duyệt các giao dịch của mạng hoặc tạm dừng hoàn toàn. Do đó, hệ số Nakamoto cao hơn thể hiện sự phân phối token cổ phần cao hơn và mức độ phi tập trung cao hơn.

Với hệ số Nakamoto là 27, Solana có sự phân bổ cổ phần trên các trình xác thực của nó tốt hơn so với các mạng khác như Cosmos hoặc NEAR Protocol. Mặc dù Polkadot chỉ có 15% số trình xác thực như Solana, nhưng hệ số Nakamoto của nó cao gấp ba lần, do cơ chế staking yêu cầu phân phối đồng đều cổ phần giữa những người xác thực.

Cộng đồng Solana đang thực hiện các bước để cải thiện hơn nữa hệ số Nakamoto. Theo mặc định, khách truy cập của công cụ khám phá Solana Beach sẽ chỉ được hiển thị các trình xác thực nằm ngoài “tính chất siêu cấp” của các trình xác thực tạo nên hệ số Nakamoto. Một thông báo được hiển thị: “CUMULATIVE STAKE ABOVE CAN HALT THE NETWORK – IMPROVE DECENTRALIZATION AND DELEGATE TO VALIDATORS BELOW”.

Liquid staking pool cũng hiểu được tầm quan trọng của việc này, nên Lido chỉ giới thiệu các node operator mới từ bên ngoài tập hợp siêu chính xác này và Marinade tương tự chỉ ủy quyền cho các trình xác nhận bên ngoài tập hợp. Chương trình ủy quyền của Solana Foundation, mà chúng ta sẽ thảo luận chi tiết hơn ở phần sau, cũng chỉ ủy quyền cổ phần cho những validator bên ngoài tập hợp siêu chính thức.

Tất cả những hành động này, được thực hiện cùng nhau, không trừng phạt hoặc trừng phạt những người xác thực có số tiền staking lớn nhất, mà khuyến khích việc ủy quyền cho những người xác nhận nhỏ hơn để phân phối token đã stake đồng đều nhất có thể. Hệ số Nakamoto của Solana đã được cải thiện đều đặn trong những năm qua và chúng ta có thể giả định rằng nó sẽ tiếp tục cải thiện trong tương lai.

Phần cứng của trình xác thực đắt – Solana Foundation cung cấp hỗ trợ

Để đạt được sự phân quyền, một blockchain cần phải giúp mọi người dễ dàng chạy các nút và trình xác thực, điều kiện lý tưởng nhất là chi phí thấp vận hành node thấp. Do triết lý thiết kế của Solana – có thể mở rộng quy mô chuỗi khối khi phần cứng tiếp tục được cải thiện – trình xác thực Solana là những cỗ máy nghiêm túc, với phần cứng hiệu suất cao nhưng không hề rẻ. 

Để tránh những người xác nhận phải đầu tư vào phần cứng đắt tiền, Solana Foundation đã tạo ra một chương trình cho thuê máy chủ với sự hợp tác của các công ty trung tâm dữ liệu Edgevana, Equinix, Lumen và Stackpath. Solana Foundation đã kích hoạt chương trình này thông qua một thỏa thuận mua số lượng lớn và không thu lợi nhuận từ việc bán hàng.

Không quy định lượng stake tối thiểu để tham gia nhóm hoạt động

Nhiều mạng có thể được chạy trên phần cứng rẻ tiền, nhưng yêu cầu một lượng lớn token được stake để tham gia “tập hợp hoạt động” của các trình xác thực – những người đóng góp vào sự đồng thuận của mạng. 

Hơn một nửa số blockchain được kiểm tra yêu cầu một số lượng lớn token trị giá hơn 100 nghìn USD được stake để trình xác thực nhập nhóm hoạt động. Người xác thực Solana có thể bắt đầu stake với 1 SOL, nhưng có những rào cản khác đối với việc gia nhập mà chúng ta sẽ thảo luận trong phần tiếp theo.

Tokenomics của Solana tạo ra một nền tảng vững chắc cho hệ sinh thái

Solana bị chỉ trích vì nó bán nhiều token cho các nhà đầu tư trong các vòng private và chỉ 1,6% cho công chúng trong một đợt ICO.

Mặc dù Tokenomics của Solana là không bình thường về mặt đó, Solana Foundation thường xuyên xuất bản các báo cáo minh bạch phác thảo sự chuyển động của các token và ngày mà các token của nhà đầu tư sẽ được mở khóa. Tuy nhiên, vào tháng 4 năm 2020, đã có tranh cãi về một khoản vay dành cho các nhà tạo lập thị trường chưa được công bố cho công chúng nhưng đã được phát hiện bằng cách sử dụng trình khám phá khối. 

Sau đợt bán công khai vào tháng 3 năm 2020, Solana đã tung ra bản beta mainnet và SOL bắt đầu giao dịch trên các sàn giao dịch công khai vào tháng 4. Thời điểm đó là cơ hội để nhà đầu tư mua token trên thị trường mở, với các token được giao dịch trong khoảng từ 0,50 USD đến 0,75 USD vào tháng 4, tháng 5 và tháng 6 năm 2020. Những mức giá này đại diện cho mức tăng gấp 2 – 3 lần so với mức giá ở vòng Private Sale, nhưng giá SOL đã tăng phi mã lên mức 200 USD trong suốt năm 2021.

Lời chỉ trích phổ biến nhất mà Solana gặp phải là quyết định của Solana Foundation để giữ một phần lớn token dưới sự kiểm soát của họ. 11% nguồn cung cấp token ban đầu đã được phân bổ cho quỹ, với 37% khác nằm dưới sự kiểm soát của họ thông qua quỹ dự trữ cộng đồng. Theo thời gian, các token mới được tạo sẽ phát hành cho các nhà phân phối token, tổng nguồn cung cấp token sẽ tăng lên và cổ phần của Solana Foundation sẽ trở thành phần nhỏ hơn trong nguồn cung của SOL. Đến năm 2027, Quỹ sẽ được phân bổ 7,7% nguồn cung SOL, với dự trữ cộng đồng chiếm 25,5% số token. 

Solana Foundation đã sử dụng số token thuộc quyền sở hữu của họ để đầu tư vào hệ sinh thái, thực hiện các hoạt động như chương trình máy chủ và chương trình ủy quyền đã thảo luận trước đó, cũng như tài trợ cho các dự án trong hệ sinh thái. Theo Crunchbase, Solana Foundation đã thực hiện 15 khoản đầu tư và Solana Ventures đã thực hiện 52 khoản đầu tư.

Các nhà phê bình cho rằng các quyết định của Solana đã tăng cường sự tập trung của blockchain bằng cách củng cố tầm quan trọng của Solana Foundation, những người sáng lập và nhà đầu tư trong các vòng riêng tư. Những người ủng hộ cho rằng các lựa chọn của Solana đã mang lại cho Solana Foundation nguồn tài chính và quyền hạn cần thiết để dẫn dắt thành công các nỗ lực phát triển phần mềm và hệ sinh thái. Đồng thời, sự bùng nổ của hệ sinh thái và sự tăng trưởng về giá trị của SOL vào năm 2020 và 2021 nói lên sự thành công của những quyết định này.

Câu hỏi đặt ra cho người dùng và nhà đầu tư Solana là liệu họ có coi trọng một blockchain và token được dẫn dắt bởi một nền tảng phát triển mạnh mẽ, được tài trợ tốt hay họ thích sự lãnh đạo phi tập trung hơn với việc phân phối token đồng đều hơn.

Blockchain Solana được phân cấp, hãy tập trung vào Dapp và người dùng

Với hơn 1.800 trình xác thực đang hoạt động được phân phối trên toàn cầu ở mức độ tương tự như các blockchain khác và hệ số Nakamoto là 27, Solana là một trong những mạng blockchain phi tập trung đang hoạt động sôi nổi nhất ở thời điểm hiện tại.