Giải thích ngắn gọn cách sàn DEX hoạt động

Tổng quan về sàn DEX

Mua và bán tài sản là một trong những cơ chế tài chính thiết yếu nhất trong cả thị trường tài chính truyền thống và phi tập trung. Nếu như các hoạt động giao dịch trong thị trường tài chính truyền thống được vận hành bởi các bên trung gian, thì trong DeFi, chúng được vận hành thông qua các hợp đồng thông minh. Bằng cách này, giao dịch/hoán đổi tài sản trong DeFi không cần sự có mặt của các bên trung gian và toàn bộ quá trình được thực hiện phi tập trung thông qua DEX (sàn giao dịch phi tập trung).

Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là gì?

DEX là các giao thức trên hệ sinh thái DeFi, nơi người mua và người bán được kết nối trên mạng ngang hàng (P2P). Không giống như các sàn giao dịch tập trung (CEX), DEX không có tính giám sát, có nghĩa là người dùng sẽ tự kiểm soát các khóa riêng của họ. DEX sử dụng các hợp đồng thông minh tự điều hành hoạt động trong chuỗi khối. Hơn nữa, sàn DEX sẽ ghi lại mọi giao dịch được thực hiện trên blockchain để làm cho nền tảng an toàn và phi tập trung.

Có thể bạn quan tâm: Sự khác nhau giữa sàn giao dịch CEX và DEX.

Ngoài hoạt động thông qua các hợp đồng thông minh, thì các cơ chế hoạt động trên sàn DEX sẽ khác nhau. Một số cơ chế chính bao gồm:

• “Sổ lệnh” DEX: Cơ chế giao dịch tương tự như CEX. Có một sổ đặt hàng ghi lại sự sẵn lòng của người mua và người bán. Giao dịch xảy ra khi giá đặt mua và giá bán khớp nhau. Sự khác biệt so với CEX là tất cả các giao dịch này được ghi lại trên một blockchain, vì vậy không cần một bên trung gian. 
• DEX “hoán đổi”: Swap DEX không sử dụng sổ lệnh cũng như các loại lệnh để khớp người mua và người bán. Họ sử dụng một cơ chế khác được gọi là AMM để định giá tài sản. Swap DEX cũng sử dụng các nhóm thanh khoản để cung cấp thanh khoản cho các nhà giao dịch.

DEX sử dụng cơ chế swap hoạt động như thế nào?

Có nhiều DEX hoán đổi trên các blockchain khác nhau hoạt động với các loại AMM và sử dụng các công thức toán học khác nhau. Tuy nhiên, ý tưởng cơ bản cho các DEX hoán đổi đều xuất phát từ phương trình x * y = k. Trong đó x là tổng số tiền của token đầu tiên trong nhóm thanh khoản (LP), y là tổng số tiền của token thứ hai và k là hằng số cố định. 

Công thức này quy định rằng tính thanh khoản phải được giữ nguyên. Nếu thanh khoản không đủ cho người mua, thì họ sẽ phải trả một khoản chênh lệch cao giữa giá dự kiến ​​thực hiện và giá mà họ thực sự giao dịch – khái niệm này được gọi là trượt giá (slippage).

Để hiểu hơn về cơ chế này, hãy cùng đội ngũ Coinvn xét ví dụ sau: 

• Giả sử, x là ETH và y là USDT, giá của ETH là 1000 USD và USDT là 1 USD.
• Số tiền trong pool thanh khoản là, x = 5 ETH và y = 5000 USDT.
• Theo những giả định này, công thức sẽ là 5 * 5000 = 25000 = k.

Khi người mua chọn mua 1 ETH, anh ta sẽ giảm lượng thanh khoản của ETH trong LP xuống còn 4. Nhưng để giữ giá trị k không đổi, số tiền USDT (y) cần được tăng lên 6250 USD. Tức là 4 * 6250 = 25000 = k.

Do đó, người mua cần phải đóng góp phần chênh lệch vào LP. Hãy nhớ lại rằng giá của 1 ETH là 1.000 USD. Người mua sẽ trả 1.250 USD – 1.000 USD = 250 USDT là khoản trượt giá.

Trượt giá cao xảy ra khi tính thanh khoản thấp do người mua cần đóng góp một lượng lớn hơn token khác. Để tránh trượt giá cao, DEX cho phép mọi người cung cấp thanh khoản vào các pool thanh khoản, đổi lại các nhà cung cấp thanh khoản sẽ nhận một khoản phí giao dịch.

Bây giờ chúng ta đã hiểu các nguyên tắc chung của DEX, hãy cùng đánh giá những lợi ích và nhược điểm của chúng.

Lợi ích của việc sử dụng DEX

Giao dịch phi tập trung: Không giống như CEX, DEX không giữ tiền của bạn. Mọi giao dịch đều được ghi lại trên các blockchain để đảm bảo thực hiện các giao dịch. Quyền tự quản lý an toàn hơn trước các cuộc tấn công an ninh mạng vì hacker chỉ có khả năng nhắm mục tiêu vào các ví tập trung.

Phí thấp hơn: CEX tương tự như các sàn giao dịch trong lĩnh vực tài chính truyền thống. Họ thu phí giao dịch cao vì để đảm bảo các quỹ mà họ nắm giữ được an toàn. Trong khi đó, DEX không thu phí bảo vệ các khoản tiền của bạn, vì các nền tảng này không giữ chúng và mọi giao dịch tự thực hiện thông qua các hợp đồng thông minh. Chi phí duy nhất mà DEX tính là phân phối các nhà cung cấp thanh khoản và đảm bảo nền tảng của họ hoạt động trơn tru hơn.

Ẩn danh: Vì CEX tuân theo nhiều quy định khác nhau, các nền tảng này yêu cầu thông tin cá nhân của người dùng. Trên hệ sinh thái DeFi, người dùng hoàn toàn ẩn danh và DEX không yêu cầu bất kỳ thông tin cá nhân nào từ người dùng.

Hạn chế của việc sử dụng DEX

UX/UI phức tạp: Điều chỉnh phí gas và chọn một giao thức tối ưu không phải là điều dễ dàng đối với tất cả mọi người. Những sai lầm nhỏ (chẳng hạn như lựa chọn hợp đồng sai) có thể dẫn đến tổn thất lớn trong bối cảnh hiện tại của DeFi. Vì DEX là nền tảng khá mới nên nhiều người trong số họ không tập trung vào trải nghiệm người dùng. Do đó, những nền tảng này có thể rất phức tạp để sử dụng cho những người dùng không am hiểu về công nghệ.

Khó khăn trong việc gửi/rút tiền: DEX không hỗ trợ bất kỳ giải pháp Fiat on-ramp nào. Người dùng không thể gửi hoặc rút tiền thông qua ngân hàng của họ. Đây có thể là một vấn đề đối với những người dùng không muốn sử dụng stablecoin.

Các vấn đề về hỗ trợ người dùng: Các nền tảng CEX cung cấp hỗ trợ khách hàng trên tất cả các quy trình mà họ cung cấp, nhưng điều này không tồn tại trên các nền tảng DEX. Khi một giao dịch được thực hiện, nó không thể được hoàn tác vì nó được thực hiện thông qua các hợp đồng thông minh tự điều hành. Mặt khác, CEX có thể hoàn nguyên các giao dịch trong một số trường hợp và có thể cung cấp hỗ trợ trực tiếp.

Kết luận

Trên đây là những thông tin về cơ chế hoạt động của sàn giao dịch phi tập trung. Trên thực tế, sàn giao dịch phi tập trung được tạo ra nhằm loại bỏ những thủ tục xác minh danh tính rườm rà của sàn CEX, mang lại cho người dùng những trải nghiệm nhanh chóng và tiện lợi hơn. 

Tuy nhiên, sàn giao dịch phi tập trung lại tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn. Trên thực tế, phần lớn các vụ hack đều diễn ra trong không gian DeFi và DEX được xem là công cụ giúp các hacker có thể hoán đổi tiền mã hóa, mà không ai có thể điều tra được danh tính của người đó.