Bitcoin NFT là gì? Tổng quan về Bitcoin NFT và Ordinals

Bối cảnh ra đời

Nỗ lực hồi sinh Bitcoin

Tuy Bitcoin là tài sản và blockchain có vốn hoá lớn nhất thị trường nhưng nó cũng có một số các hạn chế về tính ứng dụng. Một trong số đó là nó không thể triển khai Smart Contracts (Hợp đồng thông minh).

Chúng ta có thể thấy hầu hết các Dapp liên quan đến DeFi hay NFT đều phát triển ở các hệ sinh thái khác ngoài Bitcoin như Ethereum, Solana, Polygon. Riêng NFT đóng vai trò quang trọng trong nhiều ứng dụng như GameFi, Identity… Ngoài ra, chúng còn có nhiệm vụ mã hoá nhiều vật phẩm từ ngoài đời thực vào thị trường DeFi.

Đứng trước tình thế bị lạc hậu trước nhiều blockchain, nhiều developer đã bắt đầu quá trình tái hồi sinh lại Bitcoin, trong đó có cả Bitcoin core developer nhưng chúng chưa thành công.

Bitcoin NFT có khối lượng nặng nhất ra đời

Vào ngày 2/2/2023, Bitcoin NFT có kích thước khối và giao dịch lớn nhất trong lịch sử mạng lưới Bitcoin với dung lượng gần 4 MB, đã được tạo bởi Udi Wertheimer. 

Nếu so sánh thì 4 MB chỉ bằng 1 bản nhạc mp3 dài khoảng 4-5 phút. Tuy nhiên, đối với mạng lưới Bitcoin, đây là con số rất lớn. Dựa vào dữ liệu từ Blockchain.com, average block size (kích thước khối trung bình) đã tăng từ 1,2 MB lên gần 2,4 MB.

Sự ra đời của NFT này đã khiến cộng đồng dậy sóng và bắt đầu tìm hiểu xem Bitcoin NFT là gì hay chúng được mint như thế nào?

Những điều cần biết về Bitcoin NFT và Ordinals

Bitcoin NFT là gì?

Bitcoin NFT là các NFT được mint (đúc) ra từ giao thức Ordinals.

Ordinals là gì? Cơ chế tạo Bitcoin NFT

Ordinals là giao thức được tạo ra bởi Casey Rodarmor. Ông từng là nhà phát triển của Bitcoin. Để tạo ra các Bitcoin NFT, cộng đồng sử dụng thuật ngữ “inscribing” (tiếng Việt có nghĩa là ghi hoặc khắc). Bởi vì mỗi NFT được tạo ra là quá trình khắc các bức ảnh trên một phần nhỏ nhất của Bitcoin gọi là satoshi.

Như vậy, mỗi Bitcoin NFT là một satoshi (1 BTC = 100.000.000 Satoshi). 1 Bitcoin có thể tạo ra nhiều nhất 100.000.000 Bitcoin NFT. Các NFT này có thể theo dõi được, chuyển được và hoạt động nguyên bản trên Bitcoin mà không cần các giải pháp Layer 2.

Điểm nổi bật hơn nữa là các bức ảnh này được lưu trữ hoàn toàn trên mạng lưới Bitcoin chứ không phải trên các server khác như phần đông NFT trên thị trường. Ordinals cũng tận dụng SegWit và Taproot của Bitcoin, đây là công nghệ giúp mạng lưới được xác thực nhanh hơn.

Ordinals khác với NFT như thế nào?

NFT trên Ethereum (hoặc chuỗi khối Ethereum Virtual Machine ) thường trỏ đến dữ liệu ngoài chuỗi trên Hệ thống tệp liên hành tinh (IPFS) — một hệ thống lưu trữ tệp phi tập trung, giống như ổ cứng của Blockchain — có thể thay đổi bằng siêu dữ liệu động. Để minh họa, một số dự án NFT cập nhật siêu dữ liệu của từng NFT để cải thiện chất lượng hình ảnh. Họ thậm chí có thể yêu cầu chủ sở hữu của họ nhấp vào nút “làm mới siêu dữ liệu” trên OpenSea để có được hình ảnh mới, chất lượng cao hơn.

Khả năng thay đổi siêu dữ liệu của NFT này ám chỉ đến sự thiếu sót mà Rodarmor đang cố gắng cải thiện khi tạo giao thức mới. Theo ước tính của Rodarmor, các NFT “không đầy đủ” vì nhiều yêu cầu dữ liệu ngoài chuỗi. Mặt khác, Ordinals “hoàn chỉnh” ở chỗ tất cả dữ liệu được ghi trực tiếp trên chuỗi. Đó là lý do tại sao Rodarmor gọi chúng là đồ chế tác kỹ thuật số, không phải NFT. Hơn nữa, NFT thường có tiền bản quyền của người sáng tạo gắn liền với chúng, trong khi các tạo tác kỹ thuật số thì không. Theo Rodarmor, một Ordinals “nhằm phản ánh NFT là gì, đôi khi là như thế nào và bản chất của chúng luôn là như thế nào.”

Tất cả những điều này để nói rằng các Sắc lệnh về Bitcoin có thể không chỉ báo hiệu một sự thay đổi về văn hóa đối với Bitcoin – chúng thực sự có thể là một cải tiến kỹ thuật đối với NFT. 

Tác động của Bitcoin NFT 

Sự ra đời của Bitcoin NFT không chỉ gây chú ý đến cộng đồng của Bitcoin mà còn tạo ra xu hướng NFT trên các fork chain khác của Bitcoin như Bitcoin SV (BSV). Điều này vừa có yếu tố tích cực lại vừa có những hạn chế. 

Tích cực:

• Mạng lưới Bitcoin và BTC nhận được nhiều sự chú ý hơn, thu hút giá trị cho BTC.
• Miner thu được nhiều phí giao dịch hơn vì có nhiều giao dịch hơn.
• Chứng minh Bitcoin có thể ứng dụng nhiều hơn việc thanh toán.

Hạn chế:

• Người dùng giao dịch trên mạng lưới Bitcoin phải trả phí giao dịch cao hơn khi có nhiều người tranh giành xác thực giao dịch.
• Phí giao dịch tăng cũng là mối lo ngại lớn nhất đối với cộng đồng những người sử dụng Bitcoin. Tuy nhiên, dữ liệu từ Blockchain.com cho thấy con số này không tăng đáng kể và thậm chí là không có sự khác biệt so với trong năm 2022.

Lý do khiến Bitcoin gas fee không tăng có thể là vì:

• Rào cản về mặt công nghệ và kĩ thuật cao đối với người dùng thông thường.
• Giá các NFT trên Bitcoin đang bị FOMO với giá quá cao.
• Chưa có hệ sinh thái ứng dụng như các NFT trên hệ sinh thái DeFi khác.

Cách tạo, mua bán Bitcoin NFT

Cách mint Bitcoin NFT

Bạn cần phải biết về kỹ thuật và code để có thể mint NFT trên mạng lưới Bitcoin. Vì vậy, người dùng thông thường hiện tại chưa thể mint được các Bitcoin NFT một cách dễ dàng như trên OpenSea. 

Coinvn sẽ cập nhật các phương thức mới khi thị trường có sản phẩm hỗ trợ mint NFT ra mắt. Về mặt kĩ thuật, để có thể mint được NFT, người dùng cần kiến thức về:

• Cách thuê máy chủ ảo (từ Amazon Web Services) để chạy full node Bitcoin.
• Hiểu về cơ chế sổ cái UXTO (đây là mô hình Bitcoin và Cardano sử dụng, trong khi Ethereum sử dụng mô hình Account).
• Tính toán mức phí cần trả cho độ lớn của file NFT bằng công cụ tại đây.
• Để hiểu sâu hơn về cách mint, các bạn có thể đọc thread của member tên dotta tại đây.

Cách mua bán Bitcoin NFT 

Bước 1: Thiết lập ví sparrow

Bạn chưa thể giữ Ordinals trong ví trình duyệt như MetaMask. Bạn phải thiết lập một ví Bitcoin cho phép đủ khả năng tùy chỉnh để nhận các Ordinal inscriptions. Sparrow phù hợp với hóa đơn đó.

• Để bắt đầu, hãy truy cập Sparrow Wallet.
• Nhấp vào liên kết tải xuống được liên kết với hệ điều hành máy tính của bạn.

Bước 2: Thiết lập (các) ví của bạn

Ví Sparrow là một ứng dụng dành cho máy tính để bàn yêu cầu một số bước để làm cho nó tương thích với Ordinals. Khi bạn đã tải xuống Sparrow, hãy làm theo hướng dẫn chi tiết này trên Github để tạo ví tương thích với Ordinal. Nếu bạn làm theo hướng dẫn này, bạn không nên gửi BTC đến hoặc từ ví Ordinal này. Ví này chỉ để nhận Lệnh. Nếu bạn gửi BTC từ ví Ordinal mới này, bạn có thể vô tình gửi cả BTC và (các) Ordinal của mình.

Bây giờ bạn đã thiết lập ví của mình, bạn có ba tùy chọn để nhận Ordinal:

1. Chạy một node và tự ghi một Ordinal.
2. Tìm một chủ sở hữu Ordinal và mua trực tiếp từ họ.
3. Sử dụng một dịch vụ để ghi một Ordinal mà không cần chạy node của riêng bạn.

Chúng tôi sẽ không đi vào chi tiết kỹ thuật của việc chạy một node Bitcoin. Nếu bạn đã chạy node của riêng mình, chúng tôi có thể suy luận một cách hợp lý rằng bạn có thể tự mình tìm ra nội dung này. Hãy tập trung vào hai lựa chọn còn lại, hãy nhớ rằng điều này hoàn toàn mới và đầy rủi ro. Vẫn chưa có thị trường Ordinals lớn nào, vì vậy cần rất nhiều sự tin tưởng và thận trọng để tiếp tục.

Bước 3a: Mua Ordinal

Thị trường Ordinals hoàn toàn là OTC, ngang hàng ngay bây giờ.

• Để tìm các dự án Ordinal, hãy tham gia kênh Ordinals Discord.
• Truy cập kênh liên kết dự án của bạn và xem có những dự án nào ở đó.
• Trong kênh đó, những người tạo bộ sưu tập liên kết Discords của họ, nơi bạn có thể mua Ordinals của họ.

Một lưu ý quan trọng… Chúng tôi không thể nhấn mạnh đủ mức độ thận trọng cần thiết ở đây. Hãy nhớ rằng, chỉ mạo hiểm những gì bạn có thể sẵn sàng để mất.

Bước 3b: Sử dụng dịch vụ để ghi Ordinal cho bạn

Nếu bạn muốn tạo Ordinal của riêng mình nhưng không muốn chạy node Bitcoin, một số dịch vụ đã xuất hiện để ghi các Ordinal cho bạn.

• Nhóm thu thập Satoshibles NFT đã tạo Ordinals Bot, Bot này sẽ thay mặt bạn ghi một Ordinal.
• Gamma cũng có dịch vụ ghi thông thường.

Các dịch vụ này sẽ yêu cầu bạn cung cấp địa chỉ BTC mà bạn muốn nhận Đơn hàng của mình. Bạn sẽ sử dụng địa chỉ của mình từ ví Ordinal mới mà bạn đã tạo trong Sparrow. Họ cũng sẽ cung cấp cho bạn số sats bạn nợ cho giao dịch cộng với phí dịch vụ, cũng như địa chỉ để bạn gửi BTC đến. Các giao dịch có thể dao động từ dưới 50 đô la Mỹ đến vài trăm đô la Mỹ BTC , tùy thuộc vào kích thước tệp của bạn.

Nếu bạn gửi BTC và giao dịch có độ tin cậy cao này diễn ra theo đúng kế hoạch, thì bạn sẽ không nhận được Ordinal trong ví của mình sau vài giây hoặc vài phút. Nó có thể mất vài giờ hoặc vài ngày.

Có bao nhiêu bộ sưu tập NFT trên Bitcoin?

Bất kỳ ai cũng có thể tạo bộ sưu tập NFT trên Bitcoin, vì vậy đa số các Bitcoin NFT đều ra mắt theo trend và không có giá trị nội tại. Các bạn nên tìm hiểu kĩ trước khi ra quyết định mua bán.

Các dự án NFT mới sẽ được thông báo trên Discord của Ordinals tại đây.

Một số bộ sưu tập NFT trên Bitcoin

Ordinal Punks

Ordinal Punks là bộ sưu tập NFT được tạo ra lấy cảm hứng từ CryptoPunks trên Ethereum. Đây được xem là một trong những bộ NFT Collectible đầu tiên và nổi bất nhất thị trường. Bước qua blockchain mới, Ordinal Punks tiếp tục là một trong những bộ sưu tập được săn lùng nhiều nhất.

Giá sàn của chúng đã tăng từ 2,2 BTC (50.000 USD) lên 9,5 BTC (215.000 USD) tại mức giá cao nhất. Hiện tại mỗi NFT đang có giá trung bình là 4,2 BTC (95.000 USD) với tổng cung là 10.000 NFT đã có chủ sở hữu.

On The Edge of Oblivion

Đây là bộ sưu tập được tạo và mua bán trên Ethereum. Nhà phát triển của bộ sưu tập này đã cho phép người dùng mua các NFT tại Ethereum sau đó chuyển sang Bitcoin bằng cách burn và mint ở chain còn lại. Bộ sưu tập này đang có giá 0,2 ETH với tổng cung 555 NFT.

Các bộ sưu tập NFT khác

Trend Bitcoin NFT cũng kéo theo dòng tiền đến các dự án NFT khác như bộ sưu tập Ether Rocks trên Bitcoin. Một số người dùng đã trả hơn 2 USD cho mỗi Ether Rocks, số lượng người mua cũng tăng dần theo xu hướng hiện tại.

Các bộ sưu tập liên tục được tạo mới bởi cộng đồng developer, các bạn có thể xem thêm qua kênh Discord của Ordinals.

Liệu Bitcoin có thể trở thành không gian cho NFT như Ethereum?

Để NFT có thể phát triển lâu dài và bền vững, chúng cần có hệ sinh thái để phát triển. Đây là nơi có người dùng, có developer, có các dự án để ứng dụng các NFT được phát hành ra, tương tự như các NFT trên hệ sinh thái Ethereum.

Quay về với Bitcoin, vì sao Bitcoin chưa được gọi là hệ sinh thái? Lý do lớn nhất là vì Bitcoin không có cơ sở hạ tầng phù hợp để phát triển các Dapp. Trên thị trường đã có nhiều dự án muốn phát triển dựa trên nền của Bitcoin nhưng chưa có sự thành công lớn.

Dưới đây là một số dự án tiêu biểu:

• Lightning Network: Đây được xem là Layer 2 của Bitcoin giúp mạng lưới Bitcoin nhanh hơn, tuy nhiên, mức độ ứng dụng chỉ dừng lại ở mức thanh toán.
• Stacks: Dự án phát triển Smart Contracts giúp nhiều dự án phát triển trên Bitcoin nhưng chưa đạt được sự thành công.
• ChainX: Kết hợp cả giải pháp thanh toán và xây dựng hệ sinh thái trên Bitcoin nhưng cũng chưa thành công.
• Ngoài ra, Bitcoin đã nhiều lần Hard fork để tạo ra các mạng lưới có kích thước khối lớn hơn, ví dụ Bitcoin Cash với block size 8 MB (so với 1 MB của Bitcoin) nhưng không thành công.

Qua đây, chúng ta có thể thấy việc xây dựng Bitcoin trở thành hệ sinh thái là điều không hề đơn giản. Đã có nhiều team muốn đưa Bitcoin trở thành đối thủ của Ethereum nhưng điều này dường như không khả thi.

Sự thành công của Ethereum và các chain khác không chỉ đến từ cơ sở hạ tầng phù hợp mà chúng còn đến từ hiệu ứng mạng lưới (network effect), nỗ lực của blockchain foundation trong việc phát triển và định hướng để tạo ra hệ sinh thái cộng sinh.

Kết luận

Bitcoin NFT là trend được cộng đồng quan tâm. Tuy nhiên, chúng chưa thể phát triển lâu dài vì những rào cản về cơ sở hạ tầng, cách tiếp cận cũng như tính ứng dụng thực tế như NFT ở các hệ sinh thái khác.