Toàn cảnh không gian các dự án Layer 2 (Phần 2)

TVL của các giải pháp Rollups và các khoản phí hiện tại

Dữ liệu ở hình dưới đây cho chúng ta thấy bối cảnh TVL của các dự án Layer 2 như thế nào. Theo thống kê của L2Beat, các dự án như Arbitrum, Optimism hay dYdX vẫn sở hữu mức TVL cao nhất, lần lượt là 2,32 tỷ USD, 899 triệu USD và 560 triệu USD.

Chi phí cũng rất cạnh tranh giữa các dự án Layer 2, xoay quanh mức dưới 0,5 USD mỗi lần swap token. Đáng chú ý là cuộc cạnh tranh giữa Optimism và Arbitrum diễn ra trên cả phương diện TVL lẫn phí giao dịch. Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy phí giao dịch giữa 2 dự án nổi bật này đang cân bằng ở mức 0,3 USD.

Giới hạn của ZK Rollups

Trên thực tế, các nhà vận hành phải chạy bằng chứng hợp lệ thông qua một mạch ZK, mà không thể chỉ sao chép Ethereum-Virtual-Machine (EVM) và sau đó sử dụng nó trên ZK Rollups. Đối với ZK Rollups, các nhà phát triển phải xây dựng một máy ảo gọi là ZK-VM. Trong hầu hết các trường hợp, như với zkSync, Aztec và Scroll, họ đang tạo ra một phiên bản EVM, nhưng dành cho mạch ZK. Công nghệ này được gọi là zkEVM. 

Có thể bạn quan tâm: zkSync vs StarkWare – Sự khác biệt giữa hai ZK rollups hàng đầu là gì?

Trong khi đó một số dự án ứng dụng giải pháp ZK khác đã quyết định bỏ qua khả năng tương thích với EVM và thay vào đó quyết định xây dựng máy ảo của riêng họ mà không có giới hạn. Các dự án này bao gồm Starkware (với Cairo) và Fuel (Với FuelVM/Sway).

Công nghệ ZK vẫn còn rất sớm và đang được tích cực nghiên cứu để trở nên tốt hơn và nhanh hơn. Chúng ta đã thấy điều này trên thực tế là có nhiều loại bằng chứng mới được phát triển hàng năm. Tất cả các giải pháp đều có thời gian và kỹ thuật xác minh khác nhau.

Tăng tốc phần cứng trước đây là một hạn chế lớn của ZK Rollups và VM. Tuy nhiên, trong vài tháng qua, đã có những bước tiến lớn trong việc phát triển GPU và ASIC, điều này sẽ làm cho công đoạn xác thực hiệu quả hơn nhiều.

Giới hạn của Optimistic Rollups

Một trong những hạn chế lớn nhất của Optimistic Rollups là việc rút tiền mất tới 7 ngày kể từ khi rollup trên Ethereum L1 vì các bằng chứng gian lận. Mặc dù, có rất nhiều cầu nối khiến bên thứ ba chịu rủi ro khi cung cấp cầu nối tức thời và kèm theo đó là một khoản phí nhỏ, chẳng hạn như Hop, Connext…

Một hạn chế khác đối với việc triển khai Optimistic Rollups hiện tại là đối với một số khối xử lý các giao dịch lớn, bằng chứng gian lận sẽ trở nên lớn hơn và yêu cầu nhiều gas hơn so với giới hạn gas của Ethereum. Điều này có nghĩa là chúng phải được chia thành nhiều giao dịch.

Cũng có những hạn chế đáng kể liên quan đến MEV (Miner Extractable Value) thuật ngữ đề cập đến lợi nhuận bổ sung mà người khai thác có thể tạo ra bằng cách sắp xếp lại, chèn hoặc bỏ qua các giao dịch từ các block mà họ tạo ra. Các dự án Layer 2 đang cố gắng giải quyết điều này đặc biệt là việc dân chủ hóa trình tự. Trong đó, Arbitrum đang cố gắng giải quyết chúng thông qua giải pháp Fair Sequencing Services cùng với Chainlink và Optimism đang cố gắng giải quyết bằng giải pháp có tên Auctioning of MEV.

Tổng quan bối cảnh hiện tại của các dự án Rollups

Trong phần này, chúng ta sẽ có một cái nhìn tổng quan về các dự án Rollups khác nhau hiện đang phát triển và các khả năng có thể xuất hiện trên L2.

Arbitrum

Arbitrum là một dự án sử dụng giải pháp Optimistic Rollup. Arbitrum tương thích với EVM ở cấp bytecode và khá dễ dàng để xây dựng cho người dùng bình thường, do đó chúng ta có thể thấy một hình thức cộng đồng cơ sở khá lành mạnh trên đó.

Sau khi chương trình Airdrop token Optimism được công bố, chúng ta đã thấy sự gia tăng ổn định của TVL (mặc dù giá trị tính theo USD giảm, số lượng ETH tăng) trên Optimism cũng như Arbitrum khi mọi người đang tự điều chỉnh để tận dụng lợi thế của việc theo dõi Airdrop từ các giao thức khác nhau ở trên cùng. Do đó, rất có thể chúng ta sẽ nhận được phản ứng tương tự đối với token Arbitrum. Lợi thế chắc chắn đã nằm trong tay Arbitrum vì họ có thể hoàn thiện mô hình token của mình để cạnh tranh với OP.

Trong hệ sinh thái Arbitrum, các dự án như Umami, GMX, IMX, Hundred… đều được quan tâm. Tất cả đều cực kỳ tích cực trong hệ sinh thái Arbitrum và rất có thể sẽ thu được nhiều lợi nhuận từ sự phát triển của nền tảng này. Tất cả các ứng dụng này cũng đang làm việc chặt chẽ với nhau, điều này cho chúng ta thấy Arbitrum sở hữu một cộng đồng tuyệt vời. 

Mới đây dự án này cũng vừa có thông báo về việc bắt đầu Arbitrum Oddysey, đây sẽ là một sự kiện cộng đồng tập trung vào việc đưa hoạt động giao dịch đến các giao thức khác nhau sử dụng Arbitrum. Những sự kiện này sẽ thưởng cho người dùng NFT, các món quà khác và thậm chí có thể là ưu đãi cho các đợt Airdrop trong tương lai.

Optimism

Optimism là giải pháp Rollup lớn thứ hai tính theo TVL, mặc dù điều này bao gồm chính token gốc OP. Optimism cũng là một dự án Optimistic Rollups và đã chứng kiến ​​rất nhiều bản cải tiến khác nâng cấp trên codebase của họ. Dự án này cũng đã xây dựng một hệ sinh thái khá ấn tượng, đặc biệt là liên quan đến thị trường phái sinh với các ứng dụng như Lyra, Synthetix và Perpetual Protocol.

Optimism có những vấn đề lớn liên quan đến việc thực hiện airdrop vì họ không mở nó cho mọi người đúng giờ, mà để mọi người claim thông qua hợp đồng phụ trợ sớm hơn thông qua giao diện người dùng. Điều này dẫn đến việc mọi người thiết lập giao diện người dùng của riêng họ và chia sẻ nó với mọi người. Kết quả là xuất hiện những trò gian lận tràn lan và giá cả biến động vì không ai có thể thực sự bán được do tính thanh khoản cực kỳ thấp. Khi giao diện người dùng airdrop chính thức mở, đã có những vấn đề lớn xảy ra với điểm cuối RPC của Optimism và rất nhiều sự chậm trễ cũng như là thiếu sót trong việc claim token OP. 

Tuy nhiên, bản thân dự án đã hoạt động tuyệt vời và chi phí gas luôn giữ ở mức thấp ngay cả khi các giao dịch cực kỳ dày đặc.

Fuel

Fuel là dự án sử dụng giải pháp Optimistic Rollups đầu tiên trên Ethereum. Fuel hiện đang xây dựng một lớp thực thi mô-đun, lớp này sẽ có thể sử dụng lớp DA để gửi dữ liệu giao dịch đến. Họ cũng đang xây dựng máy ảo của riêng mình và ngôn ngữ miền cụ thể của riêng họ là Sway. Ngôn ngữ này có nguồn gốc từ Rust giống như với Cairo trên Starkware. Fuel đang sử dụng mô hình UTXO không giống như các mô hình Rollups khác. Điều này có thể cho phép thực hiện các giao dịch song song và tất cả các loại ứng dụng nguyên tử thú vị.

Starkware

Starkware là một dự án ZK Rollups đã xây dựng máy ảo của riêng họ với ngôn ngữ riêng có tên là Cairo (khá giống với Rust). Starkware đang sử dụng STARK làm bằng chứng hợp lệ, có thời gian ngắn hơn nhưng kích thước bằng chứng lớn hơn.

Starkware đã có một hệ sinh thái mạnh mẽ gồm các nhà phát triển đang xây dựng nhiều ứng dụng khác nhau. Đặc biệt, họ đã xây dựng được một cộng đồng rất mạnh ở Israel, nơi xuất thân của những người sáng lập.

Starkware cũng đã chứng kiến ​​thành công đáng kể thông qua sản phẩm Validiums-as-a-service của họ thông qua các ứng dụng phổ biến như dYdX, ImmutableX, DeversiFi và Sorare, tất cả đều được xây dựng với StarkEx.

Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, Starkware đã huy động được một số vốn đáng kể để xây dựng hệ sinh thái với mức định giá mà công ty đạt được là 8 tỷ đô la Mỹ. Do đó, chúng ta có thể mong đợi TVL của dự án này tăng trưởng đáng kể trong thời gian tới.

Scroll

Scroll đang áp dụng một cách tiếp cận khá độc đáo để xây dựng nền tảng ZK Rollups của họ, mặc dù nó vẫn đang trong quá trình phát triển. Scroll đang xây dựng một zkEVM là một bản sao chính xác của các mã opcode Ethereum thành các mã opcode zkEVM, điều này sẽ làm cho việc chuyển qua các ứng dụng Ethereum trở nên cực kỳ đơn giản. Tức là thứ duy nhất cần được xây dựng trên đầu là cơ sở hạ tầng phần mềm trung gian.

zkSync

zkSync là một dự án ứng dụng giải pháp ZK Rollups sử dụng SNARK làm bằng chứng hợp lệ và đang xây dựng phiên bản zkEVM độc đáo của riêng họ. zkEVM của họ sẽ sử dụng EVM, nhưng không phải là bản sao chính xác của các mã opcode từ Ethereum chẳng hạn như với Scroll.

zkSync cũng đang xây dựng một validium được gọi là zKPorter, đây là nơi token của họ rất có thể sẽ cư trú và hoạt động như token được sử dụng trong PoS-validium để đảm bảo chuỗi lưu trữ dữ liệu giao dịch từ zkSync. Phương pháp này sẽ tăng TPS của dự án zkSync lên khá nhiều.

Aztec

Aztec là một dự án ZK Rollups tập trung vào quyền riêng tư. Dự án này sử dụng mô hình mạch kép để bảo mật, điều đó có nghĩa là thời gian và kích thước chứng minh của họ là cao đáng kể. Nhiều người thậm chí đã thấy một vấn đề mà Aztec đã gặp phải gần đây với giới hạn giao dịch 128Kb của ứng dụng khách Go-Ethereum với các giao dịch lớn. Aztec chủ yếu được thiết kế để xử lý các giao dịch và không xây dựng các ứng dụng tương thích EVM với mạch ZK như với Starkware và Scroll.

Loopring

Loopring là một dự án ZK Rollups có chức năng như một giao thức DEX trên Ethereum. Dự án này cũng sử dụng SNARK và các loại công nghệ độc đáo khác như Order Ring và Order Sharing. Điều này có nghĩa là Loopring tập trung vào việc xây dựng DEX cho Ethereum và hệ sinh thái Rollups rộng hơn với các chức năng ZK.

Tổng kết

Như vậy, đội ngũ Coinvn đã hoàn thành đầy đủ bài viết phân tích “Toàn cảnh không gian các dự án Layer 2”, bạn đọc có thể xem lại phần một để hiểu hơn về các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 cho Ethereum. 

Đội ngũ Coinvn hy vọng qua bài viết trên, bạn đọc có thể hiểu hơn về bối cảnh hiện tại các giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 trên Ethereum.