StarkEx là gì? Những điều cần biết về StarkEx

StarkEx là gì?

StarkEx là một giải pháp mở rộng Layer 2, sử dụng các công nghệ Stark và Rollup để tạo bằng chứng về tính hợp lệ. StarkEx hoạt động tương tự như SaaS (Phần mềm dưới dạng Dịch vụ), cho phép các nhà xây dựng Dapp phát triển dịch vụ dễ dàng hơn. StarkEx hỗ trợ nhiều trường hợp sử dụng như: Khai thác và giao dịch NFT, giao dịch phái sinh, AMM, giao dịch giao ngay, thanh toán, DeFi Pooling…

StarkEx đã ra mắt mạng chính vào tháng 6 năm 2020 và có rất nhiều dự án như rhino.fi (trước đây là DeversiFi), ImmutableX, dYdX, Sorare, Myria, ApeX pro, Reddio.. đã sử dụng dịch vụ của StarkEx.

Các thành phần của StarkEx

Thành phần ngoài chuỗi (off-chain)

Các chức năng off-chain của StarkEx gồm có:

• Duy trì trạng thái của đơn đặt hàng
• Thực hiện các giao dịch trong hệ thống
• Gửi cập nhật trạng thái cho thành phần trên chuỗi 

Thành phần trên chuỗi (on-chain)

Có các chức năng như sau:

• Thực thi tính hợp lệ của quá trình chuyển đổi trạng thái
• Giữ các cam kết của trạng thái và tài sản trong hệ thống
• Quản lý các tài khoản trên chuỗi 

StarkEx cung cấp dữ liệu người dùng dựa trên các chế độ sẵn có của dữ liệu sau:

• ZK-Rollup
• Validium
• Volition – chế độ này cho phép người dùng chọn giữa chế độ ZK-Rollup hoặc Validium đối với mỗi giao dịch.

Kiến trúc của StarkEx

Đầu tiên, các ứng dụng sẽ thực hiện tất cả các giao dịch trong hệ thống, sau đó gửi chúng đến StarkEx Service. Tiếp theo, StarkEx sẽ đóng một loạt giao dịch thành một lô và gửi lô đó tới SHARP – một dịch vụ bằng chứng được chia sẻ, nhằm cung cấp bằng chứng về tính hợp lệ của lô giao dịch.

SHARP sẽ gửi bằng chứng STARK cho người xác minh STARK trong chuỗi để xác minh. Sau đó, StarkEx Service sẽ gửi giao dịch cập nhật trạng thái trên chuỗi đến hợp đồng StarkEx. Điều này sẽ chỉ được chấp nhận nếu người xác minh thấy bằng chứng hợp lệ.

Người dùng sẽ tương tác với hệ thống thông qua các giao dịch trực tuyến được gửi đến hợp đồng StarkEx, hoặc các giao dịch ngoại tuyến đến ứng dụng của người dùng.

Bản chất của StarkEx

Bằng chứng hợp lệ (Validity Proofs)

Validity Proofs của StarkE xđảm bảo rằng chỉ dữ liệu hợp lệ, kết quả của các tính toán được thực hiện với tính toàn vẹn, mới được gửi đến và cam kết trên chuỗi.

Mỗi giao dịch phát sinh sẽ được xác minh lần đầu tiên ngoài chuỗi. Khi đó, StarkEx Prover sẽ tạo ra bằng chứng xác minh để Verifier trên chuỗi xác thực nhằm đảm bảo rằng chỉ những giao dịch hợp lệ mới được thực hiện trên chuỗi.

Quy mô lớn

Khả năng mở rộng quy mô lớn của StarkEx trở nên độc đáo khi có sự phân chia tính toán không đồng đều giữa Prover ngoài chuỗi và Verifier trên chuỗi.

Nhiệm vụ của Prover ngoài chuỗi là xử lý các lô giao dịch lớn và tạo bằng chứng STARK. Trong khi đó, Verifier trên chuỗi sẽ kiểm tra bằng chứng STARK trong một vài bước tính toán. 

Sự chênh lệch trong việc phân chia tính toán giữa hai đối tượng này cho phép StarkEx mở rộng quy mô lớn ngoài chuỗi – nơi mà StarkWare sử dụng để xử lý các phép tính lớn mà tính toàn vẹn trước khi được thực thi trên chuỗi (on-chain) nhằm giảm thiểu độ phức tạp trong việc tính toán.

Tự quản (Self-Custody)

StarkEx cho phép các ứng dụng tự điều chỉnh và sử dụng các cơ chế chống kiểm duyệt sáng tạo để đảm bảo rằng tiền của người dùng luôn được kiểm soát và an toàn.

Tính khả dụng của dữ liệu – Data Availability (DA)

StarkEx được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của nhiều người dùng và ứng dụng. Đối với một số người, chế độ ZK Rollups trên chuỗi là tốt nhất, nhưng cũng có một số người cho rằng Validium ngoài chuỗi tốt hơn. 

Dữ liệu trên chuỗi được cho là an toàn hơn, nhưng chi phí để vận hành và duy trì cũng đắt hơn. Để hạn chế nhược điểm này, StarkEx phiên bản V4.5 đã giới thiệu Volition, một sự kết hợp tối ưu giữa ZK và Validium, cho phép người dùng chọn đưa dữ liệu on-chain hay off-chain.

Tính toán chung

StarkEx được xây dựng dựa trên một ngôn ngữ lập trình ZKP cho hiệu suất cao được phát triển bởi StarkWare có tên là Cairo. Với ngôn ngữ lập trình này, StarkEx có thể hỗ trợ mọi logic kinh doanh.

Cạnh tranh

StarkEx đã phát hành mạng chính kể từ tháng 6 năm 2020 và xử lý hơn 770 tỷ USD, có khoảng 300 triệu giao dịch trên mạng lưới từ hơn 100 nghìn người dùng kể từ thời điểm đó.

Quyền riêng tư (Privacy)

Là một hệ thống ZKP, ZK-STARK có thể cung cấp cho người dùng quyền riêng tư, loại bỏ hoàn toàn khỏi tầm ngắm của các nhà khai thác cũng như những người dùng khác.

StarkEx khác gì so với StarkNet?

StarkEx và StarkNet là hai sản phẩm chính của StarkWare. Trong đó, StarkNet hoạt động giống như một blockchain thực sự, có mục đích chung tương tự như Ethereum và không cần cấp phép (permissionless). Còn StarkEx hoạt động như một giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 dựa trên Ethereum với thiết kế riêng dành cho các trường hợp sử dụng cụ thể, chẳng hạn như: Thanh toán, giao dịch, hoán đổi, phái sinh, phát hành NFT…

Cả StarkNet và StarkEx đều cung cấp khả năng mở rộng và bảo mật L1 thông qua bằng chứng hợp lệ dựa trên STARK và cả hai đều được thiết kế để hỗ trợ tính toán chung, vì vậy mọi trường hợp sử dụng đều có thể mở rộng.

Hiện nay đã có nhiều dự án chất lượng build trên StarkEx như dYdX, Immutable X, Sorare, rhino.fi… Thực tế StarkEx đã xử lý hơn 770 tỷ USD, giải quyết hơn 300 triệu giao dịch, cho hơn 100 nghìn người dùng trong nhiều trường hợp sử dụng.

Đối thủ cạnh tranh

Đối thủ cạnh tranh trực tiếp của StarkEx là zkPorter của Matter Labs. Tuy nhiên, Matter Labs hiện đang tập trung vào việc xây dựng zkSync 2.0. Trong khi đó, StarkEx đã ra mắt mạng chính kể từ tháng 6 năm 2020.

Đội ngũ phát triển và quỹ đầu tư

Đội ngũ phát triển

StarkWare là công ty đứng sau StarkEx và StarkNet, một nhóm phát triển gồm các Co-founder là những Giáo sư / Tiến sĩ hàng đầu về khoa học máy tính, toán học và công nghệ ZKP. Ngoài ra, Starkware còn có hơn 70 nhân tài hiểu biết sâu rộng về công nghệ.

Quỹ đầu tư

StarkWare đã huy động được tổng cộng 273 triệu USD, đang có mức định giá lên tới 8 tỷ USD.

Các quỹ đầu tư của StarkWare – công ty đứng sau StarkEx gồm có Pantera, Naval Ravikant, Polychain, Vitalik Buterin, Paradigm, Intel Capital, Sequoia, Consensys, Coinbase Ventures, Multicoin Capital, Paradigm và rất nhiều nhà đầu tư khác.

Kết luận

StarkEx là một giải pháp mở rộng quy mô Layer 2 cho mạng lưới Ethereum đựa trên công nghệ ZKP. Trong tương lai, StarkEx sẽ chuyển sang chế độ Volition, cho phép người dùng chọn giữa chế độ ZK Rollup hoặc Validium cho mỗi giao dịch. Đồng thời, Starkware đang làm việc chăm chỉ để có thể nhanh chóng phi tập trung hóa mạng StarkEx. 

Nếu như bạn đọc quan tâm đến StarkEx thì có thể theo dõi các trang mạng xã hội dưới đây để nắm bắt các tin tức mới nhất liên quan đến dự án này.

Website | Twitter | Github