Nội dung
Tìm hiểu tổng quan về hệ sinh thái Cosmos và token ATOM
Cosmos là một mạng lưới phi tập trung của các Blockchain song song độc lập. Mỗi Blockchain được cung cấp bởi các thuật toán đồng thuận BFT tương tự như Tendermint.
Tầm nhìn của Cosmos là giúp các nhà phát triển dễ dàng xây dựng các Blockchain và phá vỡ các rào cản giữa các Blockchain bằng cách cho phép chúng giao dịch với nhau. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một mạng lưới Blockchain có thể giao tiếp với nhau theo cách phi tập trung. Với Cosmos, các Blockchain có thể duy trì chủ quyền, xử lý giao dịch nhanh chóng và giao tiếp với các Blockchain khác trong hệ sinh thái. Từ đó làm cho nó tối ưu, phù hợp với nhiều trường hợp sử dụng khác nhau.
Tầm nhìn này đạt được thông qua một bộ công cụ nguồn mở như Tendermint, Cosmos SDK và IBC. Chúng được thiết kế cho phép mọi người xây dựng các ứng dụng Blockchain tùy chỉnh, an toàn, có thể mở rộng và tương tác một cách nhanh chóng. Chúng ta hãy xem xét kỹ hơn một số công cụ quan trọng nhất trong hệ sinh thái cũng như kiến trúc kỹ thuật của mạng Cosmos. Lưu ý rằng Cosmos là một dự án cộng đồng mã nguồn mở ban đầu được xây dựng bởi nhóm Tendermint. Mọi người đều được khuyến khích xây dựng các công cụ bổ sung để làm phong phú thêm hệ sinh thái.
Cho đến gần đây, việc xây dựng một Blockchain đòi hỏi phải xây dựng cả ba lớp (network, giao thức đồng thuận và ứng dụng) ngay từ đầu. Ethereum đã đơn giản hóa việc phát triển các ứng dụng phi tập trung bằng cách cung cấp một chuỗi khối máy ảo mà trên đó bất kỳ ai cũng có thể triển khai logic tùy chỉnh dưới dạng hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, nó không đơn giản hóa sự phát triển của các Blockchain. Giống như Bitcoin, Go-Ethereum vẫn là một công nghệ nguyên khối rất khó phân tách và tùy chỉnh. Chính vì vậy Jae Kwon đã tạo ra Tendermint vào năm 2014.
Tendermint BFT là một giải pháp đóng gói các lớp mạng và giao thức đồng thuận của một chuỗi khối thành một công cụ chung. Chúng cho phép các nhà phát triển tập trung vào phát triển ứng dụng thay vì giao thức cơ bản phức tạp. Kết quả là, Tendermint giúp tiết kiệm hàng trăm giờ đồng hồ thời gian để phát triển.
Công cụ Tendermint BFT được kết nối với ứng dụng bằng một giao thức socket được gọi là giao diện chuỗi khối ứng dụng (ABCI). Giao thức này có thể được gói trong bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào, giúp các nhà phát triển có thể chọn một ngôn ngữ phù hợp với nhu cầu của họ.
Nhưng đó chưa phải là tất cả về Tendermint BFT. Dưới đây là các đặc tính làm cho Tendermint BFT trở thành một công cụ Blockchain hiện đại:
Tendermint BFT làm giảm thời gian phát triển của một Blockchain từ hàng năm xuống hàng tuần. Nhưng việc xây dựng một ứng dụng ABCI an toàn từ đầu vẫn là một nhiệm vụ khó khăn. Đây là lý do tại sao Cosmos SDK tồn tại.
Các Cosmos SDK là một framework khái quát mà đơn giản hóa quá trình xây dựng các ứng dụng Blockchain an toàn ở tầng trên của Tendermint BFT. Nó dựa trên hai nguyên tắc chính:
Cosmos SDK cũng đi kèm với một bộ công cụ hữu ích dành cho nhà phát triển để xây dựng Command Line Interface – giao diện dòng lệnh (viết tắt là CLI), máy chủ REST và một loạt các thư viện tiện ích thường được sử dụng khác.
Một nhận xét cuối cùng: Cosmos SDK, giống như tất cả các công cụ Cosmos, được thiết kế theo mô-đun. Ngày nay, nó cho phép các nhà phát triển xây dựng trên Tendermint BFT. Tuy nhiên, nó có thể được sử dụng với bất kỳ giao thức đồng thuận nào khác triển khai ABCI. Theo thời gian, chúng ta mong đợi nhiều SDK sẽ xuất hiện, được xây dựng với các mô hình kiến trúc khác nhau và tương thích với nhiều công cụ đồng thuận. Tất cả đều nằm trong một hệ sinh thái duy nhất: Mạng Cosmos.
Điều tuyệt vời về Cosmos SDK là tính mô-đun của nó cho phép các nhà phát triển chuyển hầu như bất kỳ đoạn mã Blockchain nào hiện đã có trong Golang trên lớp trên. Ví dụ, Ethermint là một dự án chuyển máy ảo Ethereum vào một mô-đun SDK. Ethermint hoạt động giống như Ethereum nhưng cũng được hưởng lợi từ tất cả các thuộc tính của Tendermint BFT. Tất cả các công cụ Ethereum hiện có (Truffle, Metamask…) đều tương thích với Ethermint và bạn có thể chuyển các hợp đồng thông minh của mình mà không cần làm thêm điều gì.
Giờ đây, các nhà phát triển đã có cách để nhanh chóng xây dựng các Blockchain tùy chỉnh, cùng xem cách kết nối các Blockchain này với nhau. Kết nối giữa các Blockchain được thực hiện thông qua một giao thức được gọi là giao thức truyền thông giữa các chuỗi khối (IBC). IBC tận dụng đặc tính tổng hợp tức thì của sự đồng thuận Tendermint (mặc dù nó có thể hoạt động với bất kỳ công cụ Blockchain nào) để cho phép các chuỗi không đồng nhất chuyển giá trị (tức là mã thông báo) hoặc dữ liệu cho nhau.
Về cơ bản, nó bao gồm hai điều:
IBC cho phép các Blockchain không đồng nhất chuyển các mã thông báo và dữ liệu cho nhau. Điều này có nghĩa là các Blockchain với các ứng dụng và bộ trình xác thực khác nhau có thể tương tác với nhau. Ví dụ: nó cho phép các Blockchain công khai và riêng tư chuyển các mã thông báo cho nhau. Hiện tại, không có khuôn khổ Blockchain nào khác cho phép mức độ tương tác này.
Nguyên tắc đằng sau IBC khá đơn giản. Ví dụ trong đó một tài khoản trên chuỗi A muốn gửi 10 mã thông báo (chúng ta hãy gọi chúng ATOM) đến chuỗi B thì cách thức hoạt động sẽ như sau:
– Tracking: Liên tục, chuỗi B nhận được các header của chuỗi A và ngược lại. Điều này cho phép mỗi chuỗi theo dõi bộ xác nhận của chuỗi kia. Về bản chất, mỗi chuỗi chạy một máy khách của chuỗi khác.
– Bonding: Khi quá trình chuyển IBC được bắt đầu, ATOM sẽ bị khóa (bounded) trên chuỗi A.
– Proof Relay: Sau đó, một bằng chứng cho thấy 10 ATOM được liên kết được chuyển tiếp từ chuỗi A sang chuỗi B.
– Validation: Bằng chứng được xác minh trên chuỗi B dựa trên header của chuỗi A và nếu nó hợp lệ thì 10 ATOM voucher sẽ được tạo trên chuỗi B.
Lưu ý rằng ATOM đã được tạo trên chuỗi B không phải là ATOM thực, vì ATOM chỉ tồn tại trên chuỗi A. Chúng là đại diện cho B của ATOM từ chuỗi A, cùng với bằng chứng rằng các ATOM này bị đóng băng trên chuỗi A. Một cơ chế tương tự được sử dụng để mở khóa ATOM khi chúng quay trở lại chuỗi gốc của chúng.
IBC là một giao thức cho phép hai Blockchain không đồng nhất chuyển các mã thông báo cho nhau. Từ đó, làm cách nào để chúng ta tạo ra một mạng lưới các Blockchain?
Một ý tưởng là kết nối từng Blockchain trong mạng với nhau thông qua kết nối IBC trực tiếp. Vấn đề chính của cách tiếp cận này là số lượng kết nối trong mạng tăng lên bậc hai với số lượng các Blockchain. Nếu có 100 Blockchain trong mạng và mỗi Blockchain cần duy trì kết nối IBC với nhau, thì đó là 4.950 kết nối. Điều này nhanh chóng vượt khỏi tầm tay.
Để giải quyết vấn đề này, Cosmos đề xuất một kiến trúc mô-đun với hai lớp Blockchain: Hub và Zone. Zone là các Blockchain không đồng nhất thông thường và Hubs là các Blockchain được thiết kế đặc biệt để kết nối các khu vực với nhau. Khi một Zone tạo kết nối IBC với một Hub, nó có thể tự động truy cập (tức là gửi đi và nhận lại) mọi Zone khác được kết nối với nó. Do đó, mỗi Zone chỉ cần thiết lập một số lượng kết nối hạn chế với một tập hợp các Hub hạn chế. Các Hub cũng ngăn chặn việc chi tiêu gấp đôi giữa các Zone. Điều này có nghĩa là khi một Zone nhận được mã thông báo từ một Hub, nó chỉ cần tin tưởng Zone gốc của mã thông báo này và Hub.
Trung tâm đầu tiên được đưa ra trong mạng Cosmos là Cosmos Hub. Cosmos Hub là một chuỗi khối Proof-of-stake công khai có mã thông báo native staking được gọi là ATOM và nơi mà phí giao dịch sẽ được thanh toán bằng nhiều mã thông báo. Sự ra mắt của Hub cũng đánh dấu sự ra mắt của mạng Cosmos.
Cho đến nay, kiến trúc của Cosmos cho thấy cách các chuỗi dựa trên Tendermint có thể tương tác với nhau. Nhưng Cosmos không giới hạn ở chuỗi Tendermint. Trên thực tế, bất kỳ loại Blockchain nào cũng có thể được kết nối với Cosmos.
Chúng ta có hai trường hợp để phân biệt: Fast-finality chains và probabilistic-finality chains.
Các blockchains sử dụng bất kỳ thuật toán đồng thuận nhanh chóng nào có thể kết nối với Cosmos bằng cách điều chỉnh IBC. Ví dụ: Nếu Ethereum chuyển sang Casper FFG, một kết nối trực tiếp có thể được thiết lập giữa nó và hệ sinh thái Cosmos bằng cách điều chỉnh IBC để hoạt động với Casper.
Đối với các blockchain không có độ hoàn thiện nhanh, như chuỗi Proof-of-work, mọi thứ trở nên phức tạp hơn một chút. Đối với những chuỗi này, chúng ta sử dụng một loại chuỗi ủy nhiệm đặc biệt được gọi là Peg-Zone.
Peg-Zone là một blockchain theo dõi trạng thái của một Blockchain khác. Bản thân Peg-Zone có độ hoàn thiện nhanh và do đó tương thích với IBC. Vai trò của nó là thiết lập finality cho chuỗi khối mà nó cầu nối.
Ví dụ: Ethereum Peg-Zone
Chúng ta muốn kết nối chuỗi khối Proof-of-work Ethereum để có thể gửi token qua lại giữa Ethereum và Cosmos. Bởi vì Proof-of-work Ethereum không có tính fast-finality, chúng ta cần tạo một Peg-Zone để hoạt động như một cầu nối giữa cả hai.
Đầu tiên, Peg-Zone cần quyết định ngưỡng finality cho chuỗi gốc. Ví dụ: Nó có thể coi rằng một khối nhất định của chuỗi gốc là finality khi 100 khối đã được thêm vào sau nó.
Thứ hai, một hợp đồng được triển khai trên chuỗi khối Ethereum chính. Khi người dùng muốn gửi mã thông báo từ Ethereum đến Cosmos, họ bắt đầu bằng cách gửi mã thông báo đến hợp đồng này. Sau đó, hợp đồng đóng băng các tài sản và sau 100 khối, bản trình bày của các tài sản này được phát hành trên Peg-Zone. Một cơ chế tương tự được sử dụng để gửi tài sản trở lại chuỗi Ethereum.
Điều thú vị là Peg-Zone cũng cho phép người dùng gửi bất kỳ mã thông báo nào tồn tại trên Cosmos đến chuỗi Ethereum (mã thông báo Cosmos sẽ được đại diện là ERC20 trên chuỗi Ethereum). Nhóm Tendermint hiện đang làm việc trên việc triển khai Peg-Zone cho chuỗi Ethereum có tên Peggy.
Peg-Zones sẽ cần được tùy chỉnh cho chuỗi cụ thể mà chúng là cầu nối. Việc xây dựng một Ethereum Peg-Zone tương đối đơn giản vì Ethereum dựa trên tài khoản và có các hợp đồng thông minh. Tuy nhiên, việc xây dựng một Bitcoin Peg-Zone khó khăn hơn một chút.
Bây giờ chúng ta có thể dễ dàng tạo và kết nối các Blockchain, còn một vấn đề cuối cùng cần giải quyết: Khả năng mở rộng. Cosmos tận dụng hai loại khả năng mở rộng:
Quỹ Interchain đã tổ chức nhiều đợt private sale vào năm 2017, sau đó là đợt bán công khai vào tháng 4 năm đó, với số tiền là 17,6 triệu USD.
Khoảng 80% số token đã được phân bổ cho các nhà đầu tư, 20% còn lại chỉ được chia cho hai công ty. Sự phân bổ nguồn cung ban đầu như sau:
Lịch trình kiểm tra đối với tất cả các mã thông báo ATOM được phân bổ cho nhóm và các nhà đầu tư tư nhân đã kết thúc vào tháng 3, có nghĩa là sẽ có ít rủi ro hơn về nguồn cung bị bán phá giá trên thị trường.
ATOM tuân theo lịch trình cung cấp lạm phát với lượng phát thải động. Phát thải được tính toán lại mỗi khối theo tỷ lệ tham gia staking mong muốn. Khi sự tham gia tăng lên, phần thưởng khối giảm xuống mức sàn lạm phát hàng năm 7%. Trong trường hợp ngược lại, phần thưởng khối leo lên mức trần lạm phát hàng năm 20%.
Tính đến ngày 07/01/2022, Cosmos đang xếp thứ 25 trên bảng ranking top coin, đứng sau một số hệ sinh thái có điểm tương đồng như Polkadot (hiện xếp thứ 10), Avalanche (hiện xếp thứ 11), Polygon (hiện xếp thứ 14) với marketcap đạt 8.946.317.982 USD. Volumn giao dịch trong 24 giờ qua đạt 2.078.276.604 USD, lượng token đang lưu thông chiếm 79% tổng cung (226.226.027/284.010.631 token). Với giá hiện tại là 39,66 USD và tổng nguồn cùng là 284.010.631 thì giá vốn hoá pha loãng hoàn toàn của celo hiện là 11.152.247.776 USD.
Hiện tại, Cosmos hầu như đang được giao dịch trên các sàn lớn như Binance, Coinbase, Kucoin, Houbi… Một số backer của Cosmo phải kể đến như SNX Holdings, Dragonfly Capital Partners, KR1, Cyber Fund, Interchain, Tendermint, Tendermint Ventures, Chorus One, Figment, P2P validator, Citadel,…
Là một trong những Blockchain thế hệ đầu tiên, có thể thấy các nhà đầu tư của Cosmos là những nhà đầu tư lâu năm trong thị trường.
Ngoài ra, toàn bộ hệ sinh thái Cosmos thuộc Blockchain PoS (Proof-of-stake), do đó nhiều Quỹ ngoài việc đầu tư ra thì cũng trở thành người xác nhận trong hệ sinh thái của Cosmos. Đây đều là những nhà đầu tư dài hạn với có mối liên kết sâu sắc với dự án.
Hiện tại Cosmos đã kêu gọi được 17 triệu USD từ 6 nhà đầu tư qua 7 vòng gọi vốn (Funding rounds). Với lần gọi vốn gần nhất diễn ra vào ngày 27/05/2021. Như vậy trong 6 tháng gần đây nhất, Cosmos đã chưa gọi vốn thêm cho mình. Tuy số vốn đã kêu gọi còn quá nhỏ so với Avax (290 triệu USD) hay Polkadot (293 triệu USD) nhưng tiềm năng của Cosmos sẽ còn phát triển mạnh trong tương lai không xa.
Lượng token ATOM đem đi staking của Cosmos đạt 59,32% total token.
Theo số liệu trên defillma.com, tổng giá trị bị khoá của Cosmos đạt 9.019.260 USD tuy nhiên số liệu này chỉ dành cho giao thức Stafi (có thể là một liquid staking provider chăng). Trên thực tế, việc thống kê tổng giá trị bị khóa (TVL) của toàn bộ hệ sinh thái Cosmos gặp chút khó khăn do tính modun của nó. Gần đây phải kể đến TVL trên trao đổi phi tập trung (DEX) Osmosis (nhà tạo lập thị trường tự động, tương tự Uniswap hay Pancakes swap) – là một phần của hệ sinh thái Cosmos (kết nối qua IBC), đã vượt qua 1 tỷ đô la vào ngày 04/01/2022.
Tuy nhiên, điều này không nhất thiết có nghĩa là Osmosis đang chứng kiến một dòng tiền lớn mới. Cách thức hoạt động của TVL, nó có thể được tăng lên theo hai cách: hoặc người dùng bơm thêm mã thông báo vào nền tảng hoặc giá của tài sản đã bị khóa tăng lên.
Nhìn vào biểu đồ ta có thể thấy các giao dịch hằng ngày (07/01/22) trung bình rơi vào khoảng 1.500 – 2.500 giao dịch. Tổng đạt 5.537.725 tx, theo số liệu của mintscan.io
Một số nhà phát triển ưa thích các kênh thương mại mở mà không cần sự liên kết chính trị, sự quản trị và các rào cản pháp lý. Điều này có nghĩa là giá trị của Cosmos Hub không dựa trên giá của ATOM hoặc block space, mà dựa trên giá trị của các nền kinh tế chuyển giá trị qua Hub.
Điều đó nói rằng, Gravity DEX được hỗ trợ bởi ATOM sẽ tăng tính thanh khoản cho Hub và OSMO/ATOM là cặp phổ biến nhất trên Cosmos DEX Osmosis.
Và mapofzones.com là nơi chúng ta có thể xem bản đồ các Zones hoạt động tích cực nhất bằng cách chuyển qua IBC.
Osmosis đứng đầu danh sách các khu vực hoạt động tích cực nhất thông qua IBC, cùng với Crypto.org và Cronos. Một điểm đáng chú ý là Terra (xếp hạng thứ 9 trên coinmarketcap) đang đứng vị trí số 6 trong bảng những khu vực hoạt động tích cực. Không ngạc nhiên khi đối với Terra, IBC sẽ mở đường cho vũ trụ DeFi của nền tảng UST là stablecoin hàng đầu. Cosmos, với tư cách là một mạng lưới phi tập trung gồm các Blockchain song song độc lập, sẽ một mảnh đất màu mỡ mới cho LUNA và UST.
Giá Cosmos hiện tại đạt 41,12 USD (07/01/2022) đã tăng gần 290% so với ngày 07/07/2021 (10,57 USD). Sau đợt sụt giảm vào hồi tháng 5 (do ảnh hưởng của BTC) và tháng 6 (có thể đang test vùng chuyển trend). Tuy nhiên từ tháng 7 đến tháng 9, Cosmos chứng kiến sự bức tốc ngoạn mục khi chỉ trong 2 tháng, giá đã tăng lên đến 395,17%. Nguyên nhân có lẽ đến từ sự hồi phục của thị trường và sự hậu thuẫn mạnh mẽ của các nhà đầu tư lớn. Sau khi lập ATH vào ngày 19/09/2021 ở mức giá 44,19 USD, Cosmos duy trì sideway trung bình ở mức hỗ trợ 30 USD. Và từ ngày 11 tháng 10 đến ngày 26 tháng 10, Cosmos có dấu hiệu phục hồi với một số nội dung như:
Sau đợt tăng trưởng ngắn đó, Cosmos lại tiếp tục chìm vào ảm đạm cùng toàn bộ thị trường với các tin không tốt đến từ Bitcoin. Kéo dài liên tục trong gần 2 tháng (26/10/2021 – 17/12/2021), giá trị sụt giảm hơn 50%, mặc dù trong giai đoạn này Cosmos cũng đã có những cập nhật ấn tượng.
Từ ngày 18/12/2021 – 07/01/2021, Cosmos một lần nữa lại cất cánh từ 21,29 USD lên đến 41,73 USD, tăng 96%. Sự tăng trưởng ấn tượng đến từ thị trường phục hồi. Và quan trọng hơn là Gravity Bridge đã ra mắt một chain riêng biệt và có token riêng (Gravity Bridge là một cầu nối giữa hệ sinh thái Cosmos và hệ sinh thái Ethereum) vào ngày 15/12/2021. Gravity Bridge cũng sẽ có token riêng biệt của nó, Graviton (GRAV) sẽ là token riêng của Gravity Bridge chain.
Hiện tại Cosmos này đã hình thành một vùng hỗ trợ mạnh ở mức 20 USD và có mức kháng cự ngắn hạn ở mức 43 USD. Với giá hiện tại, việc phá vỡ mức kháng cự trong ngắn hạn là điều hoàn toàn có thể với một con tiềm năng như Cosmos. Tuy nhiên, cùng vào đó chúng ta hãy cùng chờ đợi xem, liệu có sự phục hồi từ BTC trong thời gian tới hay không nhé.
Mời bạn cùng tìm hiểu thêm về dự án Cosmos tại đây: